Στις 18 Οκτωβρίου του 2017, το τηλεσκόπιο
Pan-STARRS στη Χαβάη εντόπισε ένα αντικείμενο με εξαιρετικά μεγάλη
ταχύτητα. Στην αρχή οι αστρονόμοι νόμιζα ότι ήταν ένας κομήτης, γι' αυτό
και το ονόμαζαν C/2017 U1. Μα την επόμενη εβδομάδα έκαναν μια
συναρπαστική ανακάλυψη. Αυτός ο κομήτης έχει μια πολύ παράξενη τροχιά.
Μια υπερβολική τροχιά, που μάλιστα σχηματίζει γωνία 123 μοιρών σε σχέση
με τα επίπεδα των τροχιών των πλανητών. Αυτό σημαίνει ένα μόνο πράγμα.
Ότι αυτός ο κομήτης δεν περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Δεν πρέπει να
είναι παιδί του Ήλιου.
Οι περισσότεροι κομήτες ακολουθούν ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον Ήλιο, ενώ προέρχονται είτε από τη Ζώνη του Κάιπερ πέρα από τον Ποσειδώνα, είτε από το ακόμη πιο μακρινό Νέφος του Όορτ. Όμως, ο κομήτης C/2017 U1 δεν πρέπει να προήλθε απ' τη Ζώνη του Κάιπερ. Δεν πρέπει να προήλθε ούτε καν απ' το Νέφος του Όορτ. Αυτός ο κομήτης πρέπει να προήλθε πέρα απ' το Ηλιακό μας Σύστημα, ανάμεσα απ' την σκοτεινή άβυσσο που χωρίζει τ' αστέρια. Η πατρίδα του δεν είναι ο Ήλιος, μα ένα μακρινό αστέρι απ' το οποίο εξορίστηκε. Ο C/2017 U1 είναι ένας διαστρικός ταξιδιώτης. Ένας αλήτης που περιπλανιόταν στο διαστρικό χώρο επί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Ίσως κι επί δισεκατομμύρια χρόνια.
Ο διαστρικός μας επισκέπτης πλέον εγκαταλείπει το Ηλιακό μας Σύστημα. Μα καθώς περνούσε ο χρόνος, οι αστρονόμοι που τον παρακολούθησαν με το "Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο" του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή έκαναν συναρπαστικές ανακαλύψεις. Η μία είναι ότι δεν είναι κομήτης, μα αστεροειδής. Ο πρώτος αστεροειδής που ξέρουμε ότι δε δημιουργήθηκε γύρω απ' τον Ήλιο. Λόγο της ιδιαιτερότητάς του ονομάστηκε 1I/Oumuamua, που Οουμουαμούα στα Χαβανέζικα σημαίνει "αγγελιαφόρος από μακριά που φθάνει πρώτος". Αυτός ο αστεροειδής έχει μήκος 400 μέτρα και σκούρα κοκκινωπή απόχρωση, κάτι που δηλώνει ότι ήταν εκτεθειμένος σε κοσμική ακτινοβολία υψηλής ενέργειας επί εκατομμύρια (ή και δισεκατομμύρια) χρόνια. Επίσης περιστρέφεται γύρω απ' τον εαυτό του κάθε 7,3 ώρες και υφίσταται δραματικές μεταβολές στη φωτεινότητά του, ενώ δεν εκλύει καθόλου σκόνη γύρω του. Πράγματι, δεν είναι κομήτης. Πιθανώς έχει μεγάλη πυκνότητα και μάλλον αποτελείται από πετρώματα και μέταλλα, χωρίς καθόλου νερό ή πάγο. Όντως, δεν είναι κομήτης.
Η άλλη ανακάλυψη ήταν αυτή που έκανε τους αστρονόμους να σαστίσουν περισσότερο. Αυτός ο αστεροειδής δεν έχει "σωστό" σχήμα. Δε μοιάζει ούτε με πατάτα, ούτε με κακοφτιαγμένη μπάλα. Το σχήμα του είναι πιο παράξενο απ' το σαν κόκκαλο της Κλεοπάτρας, πιο ασυνήθιστο απ' το σαν δαγκωμένο κρουασάν του Έρωτα. Ο Οουμουαμούα έχει μακρόστενο σχήμα. Μοιάζει πιο πολύ με μπαστούνι. Με κοντάρι. Με κύλινδρο. Για την ακρίβεια, μοιάζει πιο πολύ με μακρύ αστρόπλοιο παρά με αστεροειδή! Κανείς αστεροειδής ή κομήτης έως τώρα δεν έχει βρεθεί να έχει μακρόστενο σχήμα. Τι να το προκάλεσε άραγε; Αποτέλεσμα βίαιης γέννησης; Ουλή από αρχαία καταστροφή; Άγνωστο φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως κάποιος με νοημοσύνη και τα κατάλληλα εργαλεία του έδωσε αυτό το αλλόκοτο σχήμα;
Ένας μακρόστενος επισκέπτης, προερχόμενος απ' τα βάθη του Διαστήματος. Πού το έχουμε ξανακούσει αυτό; Δε θυμίσει λίγο το μυθιστόρημα του Σερ Άρθουρ Κλαρκ "Ραντεβού με τον Ράμα", όπου ένα κυλινδρικό εξωγήινο διαστημόπλοιο μήκους 52 χιλιομέτρων εισέρχεται απροειδοποίητα στο Ηλιακό Σύστημα και φιλοξενεί μέσα του ένα πλήρες, κλειστό εξωγήινο οικοσύστημα; Είναι ο Οουμουαμούα ένας αστεροειδής που περιέχει μέσα του ένα σκάφος γενεών ή μια διαστημική αποικία; Είναι όντως ένας πραγματικός αγγελιοφόρος, που έκανε ένα τόσο μεγάλο ταξίδι για να μας αναγγείλει το τέλος της κοσμικής μας μοναξιάς; Άλλωστε, είναι τυχαίο που σκόνταψε στον μικρό μας Ήλιο, και μάλιστα από κοντινή απόσταση;
Στην πραγματικότητα ο Οουμουαμούα είναι πολύ μικρότερος απ' τον Ράμα και δεν περιστρέφεται όπως αυτός ο εξωγήινος διαστημικός σταθμός, ώστε να προσφέρει τεχνητή βαρύτητα μέσω των φυγόκεντρων δυνάμεων. Πιο πολύ περιστρέφεται σαν έλικας παρά σαν βαρέλι, οπότε δε θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως επανδρωμένο αστρόπλοιο. Ίσως να υπέστη κάποια σοβαρή βλάβη κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού του και πλέον να είναι ένα αιωρούμενο πτώμα, το αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης διαστρικής αποστολής. Ένα συντρίμμι σπασμένων ελπίδων. Ή ίσως να μην είναι καν ένα επανδρωμένο διαστημόπλοιο μεταμφιεσμένο σε αστεροειδή. Κι αν είναι κάποιου είδους αρχαίο υπερόπλο; Μια μινιατούρα του Planet Killer στο Star Trek, ικανού να κονιορτοποιεί ολόκληρους πλανήτες με ελάχιστη προσπάθεια, εγκαταλελειμμένου ίσως από τους αρχαίους δημιουργούς του ως πολύ επικίνδυνο για να χρησιμοποιηθεί; Αλίμονο σε όποιον παρανοϊκό προσπαθήσει να αποκτήσει ένα τέτοιο όπλο στα χέρια του. Και ο πλανήτης μας ήδη κυβερνάται και κατοικείται από παρανοϊκούς!
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι όντως κάποιο εξωγήινο αστρόπλοιο ή όπλο, ή ότι κρύβει μέσα του εξωγήινη τεχνολογία, μα δε χρειάζεται να μπλέκουμε εξωγήινους σε ό,τι ανακαλύπτουμε για να μας συναρπάσει. Ξέραμε ότι υπάρχουν αδέσποτοι πλανήτες εκεί έξω και τώρα ξέρουμε ότι υπάρχουν και αδέσποτοι αστεροειδείς. Ένας απ' αυτούς μας έχει ήδη επισκεφτεί. Μα δεν αποκλείεται να έχει συμβεί και το αντίθετο. Αστεροειδείς και κομήτες, και ίσως και αρχαίοι πλανήτες, να εγκαταλείπουν τη ζεστή αγκαλιά του Ήλιου για επισκεφτούν νέους κόσμους και να αναζητήσουν τη μοίρα τους στην έρημο του Διαστήματος. Μια ανταλλαγή κοσμικών φίλων που φέρνει τα αστέρια πιο κοντά μεταξύ τους. Κανένα άστρο δεν είναι απομονωμένο, και ο Ήλιος μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Ούτε κι εμείς φυσικά, κι ας ζούμε σ' έναν μικροσκοπικό πλανήτη με την πεποίθηση ότι το Σύμπαν δε μας αφορά, ότι είναι κάτι ξένο που δε μας επηρεάσει καθόλου.
Ή μήπως μας επηρεάσει; Εικάζεται ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες μπορούν να γίνουν εξαιρετικά οχήματα μεταφοράς οργανικών μορίων ή ακόμη και μικροοργανισμών στο Διάστημα. Αυτό μπορεί να επιτρέπει τη διάδοση της ζωής απ' τον έναν πλανήτη στον άλλον, κάτι που ίσως έχει ήδη συμβεί ανάμεσα στη Γη και στον Άρη. Μα οι αποστάσεις που χωρίσουν τ' αστέρια είναι τόσο μεγάλες, που ακόμη και τα πιο σκληροτράχηλα μικρόβια δε θ' άντεχαν ένα τόσο μεγάλο κι επικίνδυνο ταξίδι. Μα τ' αστέρια κινούνται. Περιστρέφονται γύρω απ' το κέντρο του Γαλαξία, κι ενίοτε πλησιάσουν το ένα το άλλο. Αν ένας αστεροειδής πέσει σ' έναν πλανήτη που φιλοξενεί ζωή, θραύσματα απ' τον πλανήτη αυτόν θα εκτοξευθούν και ίσως εγκαταλείψουν το πλανητικό του σύστημα, μεταφέροντας παράλληλα μικροσκοπικούς λαθρεπιβάτες. Αν ο προορισμός τους (ένα άλλο άστρο μ' έναν πλανήτη που μπορεί να τους φιλοξενήσει) είναι αρκετά κοντά, αυτοί οι λαθρεπιβάτες ίσως επιβιώσουν απ' το ταξίδι τους και βρουν μια νέα κατοικία για να ακμάσουν. Μπορεί όντως να γίνει κάτι τέτοιο; Μήπως η ζωή στη Γη προήλθε από διαστρικούς λαθρεπιβάτες που ήρθαν στον πλανήτη μας πριν από δισεκατομμύρια χρόνια; Θα μπορούσε ο Οουμουαμούα να έχει και αυτός λαθρεπιβάτες μέσα του; Ίσως αυτό να εξηγούσε το αλλόκοτο σχήμα του. Ίσως ο Οουμουαμούα να μην είναι αστεροειδής, μα θραύσμα από αρχαίο μακρινό πλανήτη. Ίσως η ζωή δε χρειάζεται πάντα εξελιγμένη τεχνολογία για να εξαπλωθεί.
Η Πρωτοβουλία για Διαστρικές Μελέτες (Initiative for Interstellar Studies) έχει ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον της να στείλει ένα σκάφος εκεί μέσα σε 5 με 10 χρόνια, ίσως αξιοποιώντας τη βαρύτητα του Δία ως βαρυτική σφεντόνα ή και χρησιμοποιώντας λέιζερ για την ώθησή του. Αν τα καταφέρουμε και στείλουμε έναν δικό μας αγγελιοφόρο εκεί, τι θα ανακαλύψουμε; Τι ιστορίες θα έχει να μας πει από την μακρινή του πατρίδα; Τι θα έχει να μας πει από το μεγάλο του ταξίδι στο Γαλαξία μας; Θα μπορέσει να μας βοηθήσει στο να λύσουμε το μυστήριο της ζωής; Θα μας φέρει σ' επαφή με νέες σκέψεις, και ίσως και με νέους φίλους; Ή θα μας προσφέρει απλόχερα περισσότερα ερωτήματα απ' όσα ελπίζαμε να απαντήσουμε, ή ακόμη και γνώσεις πολύ επικίνδυνες για όντα σαν εμάς;
Οι περισσότεροι κομήτες ακολουθούν ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον Ήλιο, ενώ προέρχονται είτε από τη Ζώνη του Κάιπερ πέρα από τον Ποσειδώνα, είτε από το ακόμη πιο μακρινό Νέφος του Όορτ. Όμως, ο κομήτης C/2017 U1 δεν πρέπει να προήλθε απ' τη Ζώνη του Κάιπερ. Δεν πρέπει να προήλθε ούτε καν απ' το Νέφος του Όορτ. Αυτός ο κομήτης πρέπει να προήλθε πέρα απ' το Ηλιακό μας Σύστημα, ανάμεσα απ' την σκοτεινή άβυσσο που χωρίζει τ' αστέρια. Η πατρίδα του δεν είναι ο Ήλιος, μα ένα μακρινό αστέρι απ' το οποίο εξορίστηκε. Ο C/2017 U1 είναι ένας διαστρικός ταξιδιώτης. Ένας αλήτης που περιπλανιόταν στο διαστρικό χώρο επί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Ίσως κι επί δισεκατομμύρια χρόνια.
Ο διαστρικός μας επισκέπτης πλέον εγκαταλείπει το Ηλιακό μας Σύστημα. Μα καθώς περνούσε ο χρόνος, οι αστρονόμοι που τον παρακολούθησαν με το "Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο" του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή έκαναν συναρπαστικές ανακαλύψεις. Η μία είναι ότι δεν είναι κομήτης, μα αστεροειδής. Ο πρώτος αστεροειδής που ξέρουμε ότι δε δημιουργήθηκε γύρω απ' τον Ήλιο. Λόγο της ιδιαιτερότητάς του ονομάστηκε 1I/Oumuamua, που Οουμουαμούα στα Χαβανέζικα σημαίνει "αγγελιαφόρος από μακριά που φθάνει πρώτος". Αυτός ο αστεροειδής έχει μήκος 400 μέτρα και σκούρα κοκκινωπή απόχρωση, κάτι που δηλώνει ότι ήταν εκτεθειμένος σε κοσμική ακτινοβολία υψηλής ενέργειας επί εκατομμύρια (ή και δισεκατομμύρια) χρόνια. Επίσης περιστρέφεται γύρω απ' τον εαυτό του κάθε 7,3 ώρες και υφίσταται δραματικές μεταβολές στη φωτεινότητά του, ενώ δεν εκλύει καθόλου σκόνη γύρω του. Πράγματι, δεν είναι κομήτης. Πιθανώς έχει μεγάλη πυκνότητα και μάλλον αποτελείται από πετρώματα και μέταλλα, χωρίς καθόλου νερό ή πάγο. Όντως, δεν είναι κομήτης.
Η άλλη ανακάλυψη ήταν αυτή που έκανε τους αστρονόμους να σαστίσουν περισσότερο. Αυτός ο αστεροειδής δεν έχει "σωστό" σχήμα. Δε μοιάζει ούτε με πατάτα, ούτε με κακοφτιαγμένη μπάλα. Το σχήμα του είναι πιο παράξενο απ' το σαν κόκκαλο της Κλεοπάτρας, πιο ασυνήθιστο απ' το σαν δαγκωμένο κρουασάν του Έρωτα. Ο Οουμουαμούα έχει μακρόστενο σχήμα. Μοιάζει πιο πολύ με μπαστούνι. Με κοντάρι. Με κύλινδρο. Για την ακρίβεια, μοιάζει πιο πολύ με μακρύ αστρόπλοιο παρά με αστεροειδή! Κανείς αστεροειδής ή κομήτης έως τώρα δεν έχει βρεθεί να έχει μακρόστενο σχήμα. Τι να το προκάλεσε άραγε; Αποτέλεσμα βίαιης γέννησης; Ουλή από αρχαία καταστροφή; Άγνωστο φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως κάποιος με νοημοσύνη και τα κατάλληλα εργαλεία του έδωσε αυτό το αλλόκοτο σχήμα;
Ένας μακρόστενος επισκέπτης, προερχόμενος απ' τα βάθη του Διαστήματος. Πού το έχουμε ξανακούσει αυτό; Δε θυμίσει λίγο το μυθιστόρημα του Σερ Άρθουρ Κλαρκ "Ραντεβού με τον Ράμα", όπου ένα κυλινδρικό εξωγήινο διαστημόπλοιο μήκους 52 χιλιομέτρων εισέρχεται απροειδοποίητα στο Ηλιακό Σύστημα και φιλοξενεί μέσα του ένα πλήρες, κλειστό εξωγήινο οικοσύστημα; Είναι ο Οουμουαμούα ένας αστεροειδής που περιέχει μέσα του ένα σκάφος γενεών ή μια διαστημική αποικία; Είναι όντως ένας πραγματικός αγγελιοφόρος, που έκανε ένα τόσο μεγάλο ταξίδι για να μας αναγγείλει το τέλος της κοσμικής μας μοναξιάς; Άλλωστε, είναι τυχαίο που σκόνταψε στον μικρό μας Ήλιο, και μάλιστα από κοντινή απόσταση;
Στην πραγματικότητα ο Οουμουαμούα είναι πολύ μικρότερος απ' τον Ράμα και δεν περιστρέφεται όπως αυτός ο εξωγήινος διαστημικός σταθμός, ώστε να προσφέρει τεχνητή βαρύτητα μέσω των φυγόκεντρων δυνάμεων. Πιο πολύ περιστρέφεται σαν έλικας παρά σαν βαρέλι, οπότε δε θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως επανδρωμένο αστρόπλοιο. Ίσως να υπέστη κάποια σοβαρή βλάβη κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού του και πλέον να είναι ένα αιωρούμενο πτώμα, το αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης διαστρικής αποστολής. Ένα συντρίμμι σπασμένων ελπίδων. Ή ίσως να μην είναι καν ένα επανδρωμένο διαστημόπλοιο μεταμφιεσμένο σε αστεροειδή. Κι αν είναι κάποιου είδους αρχαίο υπερόπλο; Μια μινιατούρα του Planet Killer στο Star Trek, ικανού να κονιορτοποιεί ολόκληρους πλανήτες με ελάχιστη προσπάθεια, εγκαταλελειμμένου ίσως από τους αρχαίους δημιουργούς του ως πολύ επικίνδυνο για να χρησιμοποιηθεί; Αλίμονο σε όποιον παρανοϊκό προσπαθήσει να αποκτήσει ένα τέτοιο όπλο στα χέρια του. Και ο πλανήτης μας ήδη κυβερνάται και κατοικείται από παρανοϊκούς!
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι όντως κάποιο εξωγήινο αστρόπλοιο ή όπλο, ή ότι κρύβει μέσα του εξωγήινη τεχνολογία, μα δε χρειάζεται να μπλέκουμε εξωγήινους σε ό,τι ανακαλύπτουμε για να μας συναρπάσει. Ξέραμε ότι υπάρχουν αδέσποτοι πλανήτες εκεί έξω και τώρα ξέρουμε ότι υπάρχουν και αδέσποτοι αστεροειδείς. Ένας απ' αυτούς μας έχει ήδη επισκεφτεί. Μα δεν αποκλείεται να έχει συμβεί και το αντίθετο. Αστεροειδείς και κομήτες, και ίσως και αρχαίοι πλανήτες, να εγκαταλείπουν τη ζεστή αγκαλιά του Ήλιου για επισκεφτούν νέους κόσμους και να αναζητήσουν τη μοίρα τους στην έρημο του Διαστήματος. Μια ανταλλαγή κοσμικών φίλων που φέρνει τα αστέρια πιο κοντά μεταξύ τους. Κανένα άστρο δεν είναι απομονωμένο, και ο Ήλιος μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Ούτε κι εμείς φυσικά, κι ας ζούμε σ' έναν μικροσκοπικό πλανήτη με την πεποίθηση ότι το Σύμπαν δε μας αφορά, ότι είναι κάτι ξένο που δε μας επηρεάσει καθόλου.
Ή μήπως μας επηρεάσει; Εικάζεται ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες μπορούν να γίνουν εξαιρετικά οχήματα μεταφοράς οργανικών μορίων ή ακόμη και μικροοργανισμών στο Διάστημα. Αυτό μπορεί να επιτρέπει τη διάδοση της ζωής απ' τον έναν πλανήτη στον άλλον, κάτι που ίσως έχει ήδη συμβεί ανάμεσα στη Γη και στον Άρη. Μα οι αποστάσεις που χωρίσουν τ' αστέρια είναι τόσο μεγάλες, που ακόμη και τα πιο σκληροτράχηλα μικρόβια δε θ' άντεχαν ένα τόσο μεγάλο κι επικίνδυνο ταξίδι. Μα τ' αστέρια κινούνται. Περιστρέφονται γύρω απ' το κέντρο του Γαλαξία, κι ενίοτε πλησιάσουν το ένα το άλλο. Αν ένας αστεροειδής πέσει σ' έναν πλανήτη που φιλοξενεί ζωή, θραύσματα απ' τον πλανήτη αυτόν θα εκτοξευθούν και ίσως εγκαταλείψουν το πλανητικό του σύστημα, μεταφέροντας παράλληλα μικροσκοπικούς λαθρεπιβάτες. Αν ο προορισμός τους (ένα άλλο άστρο μ' έναν πλανήτη που μπορεί να τους φιλοξενήσει) είναι αρκετά κοντά, αυτοί οι λαθρεπιβάτες ίσως επιβιώσουν απ' το ταξίδι τους και βρουν μια νέα κατοικία για να ακμάσουν. Μπορεί όντως να γίνει κάτι τέτοιο; Μήπως η ζωή στη Γη προήλθε από διαστρικούς λαθρεπιβάτες που ήρθαν στον πλανήτη μας πριν από δισεκατομμύρια χρόνια; Θα μπορούσε ο Οουμουαμούα να έχει και αυτός λαθρεπιβάτες μέσα του; Ίσως αυτό να εξηγούσε το αλλόκοτο σχήμα του. Ίσως ο Οουμουαμούα να μην είναι αστεροειδής, μα θραύσμα από αρχαίο μακρινό πλανήτη. Ίσως η ζωή δε χρειάζεται πάντα εξελιγμένη τεχνολογία για να εξαπλωθεί.
Η Πρωτοβουλία για Διαστρικές Μελέτες (Initiative for Interstellar Studies) έχει ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον της να στείλει ένα σκάφος εκεί μέσα σε 5 με 10 χρόνια, ίσως αξιοποιώντας τη βαρύτητα του Δία ως βαρυτική σφεντόνα ή και χρησιμοποιώντας λέιζερ για την ώθησή του. Αν τα καταφέρουμε και στείλουμε έναν δικό μας αγγελιοφόρο εκεί, τι θα ανακαλύψουμε; Τι ιστορίες θα έχει να μας πει από την μακρινή του πατρίδα; Τι θα έχει να μας πει από το μεγάλο του ταξίδι στο Γαλαξία μας; Θα μπορέσει να μας βοηθήσει στο να λύσουμε το μυστήριο της ζωής; Θα μας φέρει σ' επαφή με νέες σκέψεις, και ίσως και με νέους φίλους; Ή θα μας προσφέρει απλόχερα περισσότερα ερωτήματα απ' όσα ελπίζαμε να απαντήσουμε, ή ακόμη και γνώσεις πολύ επικίνδυνες για όντα σαν εμάς;
