Το τέλος της ανθρώπινης μαλακίας... τελικά δεν ήρθε

Σαν σήμερα, πριν από 5 χρόνια, ήρθε το τέλος του κόσμου. Όχι, δεν σας κάνω πλάκα. Όντως καταστράφηκε ο πλανήτης μας και ο πολιτισμός μας, μα η Νέα Τάξη Πραγμάτων συνεργάστηκε με τη NASA και τα ερπετοειδή απ' τον αστερισμό του Δράκοντα για να φτιάξουν μια εικονική πραγματικότητα τύπου Matrix για να μας κρατάει κοιμισμένους.
Ξυπνήστε!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Μόνο εγώ ξέρω την αλήθεια!!!!!!!!!!!!!!!!!!!111111111111111111
Όλοι εσείς οι υπόλοιποι είστε πρόβατα που εγώ έχω την υποχρέωση να σώσω!!!!!!!!!!!!!!!11111111111111111222222222222222
Διαδώστε τώρα πριν το κατεβάζω (το παντελόνι μου)!!!!!!!!!??????????????6666666666666

ΟΚ, ας σοβαρευτούμε λίγο. Μιλάω για το υποτιθέμενο τέλος του κόσμου που θα γινόταν στις 21/12/2012 και που λεγόταν ότι προέβλεψαν οι Μάγιας, ο σπουδαίος αυτός πολιτισμός που ζούσε στην Αμερική από το 2.000 π.Χ. ως τον 16ο αιώνα μ.Χ.. Φυσικά για να ζείτε ακόμα αυτό σημαίνει ότι δεν προέβλεψαν κανένα τέλος του κόσμου. Πώς θα ήταν δυνατόν άλλωστε, και μάλιστα από τη στιγμή που δεν προέβλεψαν το δικό τους τέλος;

Τι είχε γίνει τότε, μέχρι πριν από 5 χρόνια; Η ημερομηνία 21/12/2012 ήταν πράγματι σημαντική για τους Μάγιας, αλλά όχι ως το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού. Η ημερομηνία αυτή εμφανίζεται σ' ένα αριθμητικό σύστημα, με το οποίο παρακολουθούσαν μεγάλες χρονικές περιόδους. Το ημερολόγιο αυτό των Μάγιας ξεκινά από την ημερομηνία που υπολόγισαν ότι δημιουργήθηκε ο κόσμος, δηλαδή στις 11/8/3114 π.Χ.. Η μεγαλύτερη μονάδα μέτρησης του χρόνου που είχαν οι Μάγιας ήταν το B'ak'tun, το οποίο αντιστοιχεί σε περίπου 394 χρόνια. Στις 21/12/2012 λοιπόν κλείσαμε 13 B'ak'tun, δηλαδή 5.125 χρόνια, από την δημιουργία του κόσμου. Σήμερα βέβαια ξέρουμε ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε πριν από 13,75 δισεκατομμύρια χρόνια. Όμως τι θα γινόταν με το τέλος του 13ο B'ak'tun; Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι Μάγιας θα συνέχισαν το ημερολόγιο με το 14ο B'ak'tun, ενώ άλλοι θεωρούν ότι δεν θα συνεχιζόταν. Το πιθανότερο είναι ότι οι Μάγιας μάλλον θα ξεκινούσαν το ημερολόγιο απ' την αρχή. Κανένα όμως κείμενο των Μάγιας δεν αναφέρεται σε κανέναν Αρμαγεδδώνα.

Παρόλα αυτά, ένα μισοτελειωμένο ημερολόγιο ήταν υπεραρκετό για να γίνει το έλα να δεις. Και τι δεν είχαμε ακούσαμε τότε γι' αυτή τη μέρα. Αντιστροφή πόλων, ηλιακές εκλάμψεις που θα μας έκαναν ψητούς, καταστροφικοί σεισμοί, πλημμύρες, εισβολή εξωγήινων, εισβολή ενός πλανήτη στο Ηλιακό μας Σύστημα, πτώσεις μετεωριτών, παγκόσμιες επιδημίες, πυρηνικός πόλεμος, η ίδια η Δευτέρα Παρουσία, συνειδησιακά άλματα, έλευση ενός νέου μεσσία, πνευματικές επαναστάσεις, απότομη εξέλιξη του ανθρώπου από σάρκινο σε ενεργειακό ον, δημιουργία μαύρης τρύπας στο CERN και η λίστα δεν έχει τελειωμό. Και όλα αυτά μέσα σε μία μέρα! Τι φάση;

Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που ήταν της μόδας να περιμένεις και να ελπίζεις σε κάποια συντέλεια του κόσμου. Θυμάστε τι έγινε το 2000, με την καταστροφολογία που τρώγαμε στη μούρη κάθε φορά, μόνο και μόνο επειδή τότε άλλαζε ο αιώνας και η χιλιετία; Που και η αλλαγή αυτή δεν έγινε τότε, μα το 2001. Και τότε υπήρξαν "προφήτες" που μας μιλούσαν για τέλη του κόσμου, αν και όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο στο 2000. Δυστυχώς η ανθρώπινη βλακεία δεν είναι επίκαιρο φαινόμενο μα διαχρονικό. Και για το 1910 τα ίδια έλεγαν, με τον κομήτη του Χάλεϊ που υποτίθεται ότι θα έπεφτε πάνω μας ή ότι θα μας αρρώσταινε η ουρά του. Και για το 1962 τα ίδια έλεγαν, και μάλιστα από Ινδούς αστρολόγους που θεώρησαν ότι ένας συνδυασμός της θέσης των πλανητών και μιας έκλειψη Ηλίου ήταν σημάδια της Αποκάλυψης. Και για το 1982 τα ίδια έλεγαν, με την επανέκδοση ενός παλιότερου βιβλίου που προέβλεπε ολική ευθυγράμμιση πλανητών (κάτι που φυσικά δεν έγινε) και ολοκληρωτική καταστροφή του κόσμου. Κι αν ψάξουμε λίγο στην ιστορία του ανθρώπου, θα βρούμε ακόμη περισσότερα παραδείγματα. Βέβαια στο παρελθόν οι άνθρωποι φοβόντουσαν ακόμη και τη σκιά τους και πίστευαν ότι τα πάντα ήταν θέλημα θεού. Σήμερα έχουμε τα μέσα για να μελετήσουμε και να κατανοήσουμε τα φυσικά φαινόμενα που κάποτε μας τρόμαζαν, ενώ παράλληλα έχουμε και την εμπειρία από τέτοιου είδους ψεύτικες προφητείες. Και παρόλα αυτά, εξακολουθούμε να τρομάζουμε για βλακείες. Είμαστε αδικαιολόγητοι! Είναι απαράδεκτο να έχουμε την επιστήμη του 21ου αιώνα και να πιθηκίσουμε σαν τους προγόνους μας στον 11ο αιώνα.

Και επί της ευκαιρίας, γιατί όταν λέμε "τέλος του κόσμου" το μυαλό μας αμέσως πάει αποκλειστικά και μόνο στο τέλος του ανθρώπινου είδους και όχι στο τέλος του Σύμπαντος στο οποίο ζούμε; Θέλετε να μου πείτε ότι ο Άνθρωπος είναι όλος ο κόσμος; Μήπως έχουμε παραγίνει εγωιστές;

Και ποιοι είναι αυτοί που τα πίστευαν όλα αυτά που λεγόντουσαν για το 2012, αλλά και για κάθε άλλη χρονιά; Ήταν δυστυχώς άνθρωποι που δεν είχαν κανένα πρόβλημα να πιστέψουν σε ό,τι τους πουν, από ασαφείς αστρολογικές προβλέψεις και επίπεδη Γη, μέχρι τον κάθε Μουρούτη να μιλάει για εμβόλια που προκαλούν αυτισμό και απειλές για χρεωκοπία αν δε εξαθλιωθούμε κι άλλο. Με τρομάζει που υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι προτιμούν να μοιρολογούν και να κλαίγονται, παρά να ζουν τη ζωή τους απαλλαγμένοι από καταθλιπτικές αηδίες. Όλα αυτά τα περί "τέλος του κόσμου" και "Δευτέρας Παρουσίας" δεν είναι παρά δικαιολογίες τεμπέληδων, για να παραιτηθούν από κάθε προσπάθεια βελτίωσης της ζωής τους και να υποδουλωθούν στο κάθε λαμόγιο. "Γιατί να κάνω κάτι για όλα αυτά που συμβαίνουν, αφού θα έρθει το τέλος του κόσμου;". Κι εγώ είμαι απογοητευμένος απ' όλη αυτή την κατάσταση, αλλά δεν σκοπεύω να πάρω ένα περίστροφο και να ρίξω στο κεφάλι μου. Υπήρχαν επίσης και άνθρωποι που όντως έλπιζαν ότι στις 21/12/2012 θα γινόταν κάτι όμορφο που θ' αλλάξει την ανθρωπότητα προς το καλύτερο, όπως μια πνευματική επανάσταση ή μια ραγδαία εξέλιξη σε ενεργειακές μορφές ζωής, ενώ δεν έλειπαν και εθνικιστές που περίμεναν τότε να εμφανιστούν οι Ελ και να καθαρίζουν για πάρτι τους. Πάντα να ελπίζουμε σε κάποιον άλλον να μας σώσει. Κι εμένα θα μου άρεσε να έρθουν κάποια μέρα εξωγήινοι να μας βοηθήσουν, αλλά δεν κάθομαι με σταυρωμένα χέρια για να τους περιμένω. Γιατί; Γιατί το πιο πιθανό είναι να μην έρθουν ποτέ!

Φυσικά και δεν έγινε τίποτα απ' τα παραπάνω. Ούτε καταστροφές, ούτε επίσκεψη εξωγήινων, ούτε εμφάνιση κάποιου ἀπὸ μηχανῆς θεού. Εγώ ούτε έλπιζα σε κάτι, ούτε φοβόμουν κάτι. Η μέρα αυτή πέρασε, χωρίς καμία καλή ή κακή αλλαγή. Άλλη μια μέρα, άλλη μια Παρασκευή. Έλπιζα τότε ότι με το σκάσιμο της φούσκας αυτής, η ανθρώπινη βλακεία θα άρχισε να υποχωρεί. Έλπιζα. Και έμεινα με την ελπίδα στο χέρι!

5 χρόνια πέρασαν από τότε και ακόμα δε βάλαμε μυαλό. Το "τέλος του κόσμου" επέστρεψε στις 23 Αυγούστου του 2013, στον Απρίλιο του 2014, στον Σεπτέμβριο του 2015 στις 23 Σεπτεμβρίου του 2017 και στις 20 Νοεμβρίου... του ίδιου έτους! Επίσης αναμένουμε το τέλος του κόσμου το 2020, το 2021 και το 2026. Μη χάσουμε. Και όλες οι προβλέψεις διατυπωμένες από μέντιουμ, αστρολόγους, παπάδες και προφήτες. Ποτέ από επιστήμονες. Μα είναι δυνατόν να ακούμε τους επιστήμονες, που μας έχουν προσφέρει τόσα πολλά καλά, όπως φάρμακα, ηλεκτρική ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, γνώσεις για τον πλανήτη μας, και τα εργαλεία για να χτίζουμε έναν πολιτισμό αφθονίας και να εξελιχθούμε σε Συμπαντικούς ανθρώπους, απαλλαγμένους από κάθε μορφής φόβου και καταπίεσης; Ας ακούσουμε τους αστρολόγους, τα μέντιουμ, τους συνωμοσιολόγους και τον κάθε Μουρούτη και Λιακόπουλο, που το μόνο που κάνουν είναι να προσβάλουν τη νοημοσύνη μας και να μας προσφέρουν φόβο και ενοχές για τα πάντα!

Φυσικά και κάποια στιγμή θα έρθει το τέλος του κόσμου. Θα γίνει μετά από τρισεκατομμύρια χρόνια, με το θερμικό θάνατο του Σύμπαντος. Το τέλος της ανθρώπινης μαλακίας πότε θα έρθει;

Ο αγγελιοφόρος των άστρων

Στις 18 Οκτωβρίου του 2017, το τηλεσκόπιο Pan-STARRS στη Χαβάη εντόπισε ένα αντικείμενο με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα. Στην αρχή οι αστρονόμοι νόμιζα ότι ήταν ένας κομήτης, γι' αυτό και το ονόμαζαν C/2017 U1. Μα την επόμενη εβδομάδα έκαναν μια συναρπαστική ανακάλυψη. Αυτός ο κομήτης έχει μια πολύ παράξενη τροχιά. Μια υπερβολική τροχιά, που μάλιστα σχηματίζει γωνία 123 μοιρών σε σχέση με τα επίπεδα των τροχιών των πλανητών. Αυτό σημαίνει ένα μόνο πράγμα. Ότι αυτός ο κομήτης δεν περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Δεν πρέπει να είναι παιδί του Ήλιου.

Οι περισσότεροι κομήτες ακολουθούν ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον Ήλιο, ενώ προέρχονται είτε από τη Ζώνη του Κάιπερ πέρα από τον Ποσειδώνα, είτε από το ακόμη πιο μακρινό Νέφος του Όορτ. Όμως, ο κομήτης C/2017 U1 δεν πρέπει να προήλθε απ' τη Ζώνη του Κάιπερ. Δεν πρέπει να προήλθε ούτε καν απ' το Νέφος του Όορτ. Αυτός ο κομήτης πρέπει να προήλθε πέρα απ' το Ηλιακό μας Σύστημα, ανάμεσα απ' την σκοτεινή άβυσσο που χωρίζει τ' αστέρια. Η πατρίδα του δεν είναι ο Ήλιος, μα ένα μακρινό αστέρι απ' το οποίο εξορίστηκε. Ο C/2017 U1 είναι ένας διαστρικός ταξιδιώτης. Ένας αλήτης που περιπλανιόταν στο διαστρικό χώρο επί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Ίσως κι επί δισεκατομμύρια χρόνια.

Ο διαστρικός μας επισκέπτης πλέον εγκαταλείπει το Ηλιακό μας Σύστημα. Μα καθώς περνούσε ο χρόνος, οι αστρονόμοι που τον παρακολούθησαν με το "Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο" του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή έκαναν συναρπαστικές ανακαλύψεις. Η μία είναι ότι δεν είναι κομήτης, μα αστεροειδής. Ο πρώτος αστεροειδής που ξέρουμε ότι δε δημιουργήθηκε γύρω απ' τον Ήλιο. Λόγο της ιδιαιτερότητάς του ονομάστηκε 1I/Oumuamua, που Οουμουαμούα στα Χαβανέζικα σημαίνει "αγγελιαφόρος από μακριά που φθάνει πρώτος". Αυτός ο αστεροειδής έχει μήκος 400 μέτρα και σκούρα κοκκινωπή απόχρωση, κάτι που δηλώνει ότι ήταν εκτεθειμένος σε κοσμική ακτινοβολία υψηλής ενέργειας επί εκατομμύρια (ή και δισεκατομμύρια) χρόνια. Επίσης περιστρέφεται γύρω απ' τον εαυτό του κάθε 7,3 ώρες και υφίσταται δραματικές μεταβολές στη φωτεινότητά του, ενώ δεν εκλύει καθόλου σκόνη γύρω του. Πράγματι, δεν είναι κομήτης. Πιθανώς έχει μεγάλη πυκνότητα και μάλλον αποτελείται από πετρώματα και μέταλλα, χωρίς καθόλου νερό ή πάγο. Όντως, δεν είναι κομήτης.

Η άλλη ανακάλυψη ήταν αυτή που έκανε τους αστρονόμους να σαστίσουν περισσότερο. Αυτός ο αστεροειδής δεν έχει "σωστό" σχήμα. Δε μοιάζει ούτε με πατάτα, ούτε με κακοφτιαγμένη μπάλα. Το σχήμα του είναι πιο παράξενο απ' το σαν κόκκαλο της Κλεοπάτρας, πιο ασυνήθιστο απ' το σαν δαγκωμένο κρουασάν του Έρωτα. Ο Οουμουαμούα έχει μακρόστενο σχήμα. Μοιάζει πιο πολύ με μπαστούνι. Με κοντάρι. Με κύλινδρο. Για την ακρίβεια, μοιάζει πιο πολύ με μακρύ αστρόπλοιο παρά με αστεροειδή! Κανείς αστεροειδής ή κομήτης έως τώρα δεν έχει βρεθεί να έχει μακρόστενο σχήμα. Τι να το προκάλεσε άραγε; Αποτέλεσμα βίαιης γέννησης; Ουλή από αρχαία καταστροφή; Άγνωστο φυσικό φαινόμενο; Ή μήπως κάποιος με νοημοσύνη και τα κατάλληλα εργαλεία του έδωσε αυτό το αλλόκοτο σχήμα;

 

Ένας μακρόστενος επισκέπτης, προερχόμενος απ' τα βάθη του Διαστήματος. Πού το έχουμε ξανακούσει αυτό; Δε θυμίσει λίγο το μυθιστόρημα του Σερ Άρθουρ Κλαρκ "Ραντεβού με τον Ράμα", όπου ένα κυλινδρικό εξωγήινο διαστημόπλοιο μήκους 52 χιλιομέτρων εισέρχεται απροειδοποίητα στο Ηλιακό Σύστημα και φιλοξενεί μέσα του ένα πλήρες, κλειστό εξωγήινο οικοσύστημα; Είναι ο Οουμουαμούα ένας αστεροειδής που περιέχει μέσα του ένα σκάφος γενεών ή μια διαστημική αποικία; Είναι όντως ένας πραγματικός αγγελιοφόρος, που έκανε ένα τόσο μεγάλο ταξίδι για να μας αναγγείλει το τέλος της κοσμικής μας μοναξιάς; Άλλωστε, είναι τυχαίο που σκόνταψε στον μικρό μας Ήλιο, και μάλιστα από κοντινή απόσταση;

Στην πραγματικότητα ο Οουμουαμούα είναι πολύ μικρότερος απ' τον Ράμα και δεν περιστρέφεται όπως αυτός ο εξωγήινος διαστημικός σταθμός, ώστε να προσφέρει τεχνητή βαρύτητα μέσω των φυγόκεντρων δυνάμεων. Πιο πολύ περιστρέφεται σαν έλικας παρά σαν βαρέλι, οπότε δε θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως επανδρωμένο αστρόπλοιο. Ίσως να υπέστη κάποια σοβαρή βλάβη κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού του και πλέον να είναι ένα αιωρούμενο πτώμα, το αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης διαστρικής αποστολής. Ένα συντρίμμι σπασμένων ελπίδων. Ή ίσως να μην είναι καν ένα επανδρωμένο διαστημόπλοιο μεταμφιεσμένο σε αστεροειδή. Κι αν είναι κάποιου είδους αρχαίο υπερόπλο; Μια μινιατούρα του Planet Killer στο Star Trek, ικανού να κονιορτοποιεί ολόκληρους πλανήτες με ελάχιστη προσπάθεια, εγκαταλελειμμένου ίσως από τους αρχαίους δημιουργούς του ως πολύ επικίνδυνο για να χρησιμοποιηθεί; Αλίμονο σε όποιον παρανοϊκό προσπαθήσει να αποκτήσει ένα τέτοιο όπλο στα χέρια του. Και ο πλανήτης μας ήδη κυβερνάται και κατοικείται από παρανοϊκούς!

 

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι όντως κάποιο εξωγήινο αστρόπλοιο ή όπλο, ή ότι κρύβει μέσα του εξωγήινη τεχνολογία, μα δε χρειάζεται να μπλέκουμε εξωγήινους σε ό,τι ανακαλύπτουμε για να μας συναρπάσει. Ξέραμε ότι υπάρχουν αδέσποτοι πλανήτες εκεί έξω και τώρα ξέρουμε ότι υπάρχουν και αδέσποτοι αστεροειδείς. Ένας απ' αυτούς μας έχει ήδη επισκεφτεί. Μα δεν αποκλείεται να έχει συμβεί και το αντίθετο. Αστεροειδείς και κομήτες, και ίσως και αρχαίοι πλανήτες, να εγκαταλείπουν τη ζεστή αγκαλιά του Ήλιου για επισκεφτούν νέους κόσμους και να αναζητήσουν τη μοίρα τους στην έρημο του Διαστήματος. Μια ανταλλαγή κοσμικών φίλων που φέρνει τα αστέρια πιο κοντά μεταξύ τους. Κανένα άστρο δεν είναι απομονωμένο, και ο Ήλιος μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Ούτε κι εμείς φυσικά, κι ας ζούμε σ' έναν μικροσκοπικό πλανήτη με την πεποίθηση ότι το Σύμπαν δε μας αφορά, ότι είναι κάτι ξένο που δε μας επηρεάσει καθόλου.

Ή μήπως μας επηρεάσει; Εικάζεται ότι οι αστεροειδείς και οι κομήτες μπορούν να γίνουν εξαιρετικά οχήματα μεταφοράς οργανικών μορίων ή ακόμη και μικροοργανισμών στο Διάστημα. Αυτό μπορεί να επιτρέπει τη διάδοση της ζωής απ' τον έναν πλανήτη στον άλλον, κάτι που ίσως έχει ήδη συμβεί ανάμεσα στη Γη και στον Άρη. Μα οι αποστάσεις που χωρίσουν τ' αστέρια είναι τόσο μεγάλες, που ακόμη και τα πιο σκληροτράχηλα μικρόβια δε θ' άντεχαν ένα τόσο μεγάλο κι επικίνδυνο ταξίδι. Μα τ' αστέρια κινούνται. Περιστρέφονται γύρω απ' το κέντρο του Γαλαξία, κι ενίοτε πλησιάσουν το ένα το άλλο. Αν ένας αστεροειδής πέσει σ' έναν πλανήτη που φιλοξενεί ζωή, θραύσματα απ' τον πλανήτη αυτόν θα εκτοξευθούν και ίσως εγκαταλείψουν το πλανητικό του σύστημα, μεταφέροντας παράλληλα μικροσκοπικούς λαθρεπιβάτες. Αν ο προορισμός τους (ένα άλλο άστρο μ' έναν πλανήτη που μπορεί να τους φιλοξενήσει) είναι αρκετά κοντά, αυτοί οι λαθρεπιβάτες ίσως επιβιώσουν απ' το ταξίδι τους και βρουν μια νέα κατοικία για να ακμάσουν. Μπορεί όντως να γίνει κάτι τέτοιο; Μήπως η ζωή στη Γη προήλθε από διαστρικούς λαθρεπιβάτες που ήρθαν στον πλανήτη μας πριν από δισεκατομμύρια χρόνια; Θα μπορούσε ο Οουμουαμούα να έχει και αυτός λαθρεπιβάτες μέσα του; Ίσως αυτό να εξηγούσε το αλλόκοτο σχήμα του. Ίσως ο Οουμουαμούα να μην είναι αστεροειδής, μα θραύσμα από αρχαίο μακρινό πλανήτη. Ίσως η ζωή δε χρειάζεται πάντα εξελιγμένη τεχνολογία για να εξαπλωθεί.

Η Πρωτοβουλία για Διαστρικές Μελέτες (Initiative for Interstellar Studies) έχει ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον της να στείλει ένα σκάφος εκεί μέσα σε 5 με 10 χρόνια, ίσως αξιοποιώντας τη βαρύτητα του Δία ως βαρυτική σφεντόνα ή και χρησιμοποιώντας λέιζερ για την ώθησή του. Αν τα καταφέρουμε και στείλουμε έναν δικό μας αγγελιοφόρο εκεί, τι θα ανακαλύψουμε; Τι ιστορίες θα έχει να μας πει από την μακρινή του πατρίδα; Τι θα έχει να μας πει από το μεγάλο του ταξίδι στο Γαλαξία μας; Θα μπορέσει να μας βοηθήσει στο να λύσουμε το μυστήριο της ζωής; Θα μας φέρει σ' επαφή με νέες σκέψεις, και ίσως και με νέους φίλους; Ή θα μας προσφέρει απλόχερα περισσότερα ερωτήματα απ' όσα ελπίζαμε να απαντήσουμε, ή ακόμη και γνώσεις πολύ επικίνδυνες για όντα σαν εμάς;

Οδηγός επιβίωσης απ' την τηλεόραση

Τον τίτλο τον εμπνεύστηκα απ' τις κουτσομπολίστικες εκπομπές που γκρινιάζουν κάθε φορά (δηλαδή μία στα 4 χρόνια) που έχει euro, λες και η τηλεόραση είναι αποκλειστικό τσιφλίκι των γυναικών. "Οδηγός επιβίωσης euro". "Τι να κάνετε όταν έχει η τηλεόραση euro". "Πώς να στερήσετε στον αγαπημένο σας το δικαίωμα να βλέπει euro για να εξακολουθείτε να έχετε εσείς τον έλεγχο στην τηλεόραση". Ε άι στο διάτανο! Τσαντίσετε ακόμη κι εμένα που δε βλέπω καν ποδόσφαιρο! 

Τηλεόραση. Οι μισοί από εμάς την αγαπάμε, οι άλλοι μισοί από εμάς αγαπάμε να τη μισούμε. Ωστόσο, όλοι ασχολούμαστε μαζί της. Θα μπορούσα να γράψω κι εγώ τα κλασσικά "η τηλεόραση είναι τσίχλα για το μάτι" και "η τηλεόραση καταστρέφει τη ζωή", μα είμαι σίγουρος ότι θα τα έχετε ήδη ξανακούσει. Οπότε σήμερα, και με αφορμή το δήθεν νέο τηλεοπτικό πρόγραμμα, θα πετάω κι εγώ τις δικές μου αράδες.

Κάθε τεχνολογικό επίτευγμα έχει δύο όψεις, και η τηλεόραση δεν αποτελεί εξαίρεση. Η τηλεόραση είναι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα. Προβάλει εικόνες και ήχους που δεν ξέραμε καν ότι υπάρχουν, προερχόμενοι απ' όλες τις γωνιές της Γης, φέρνοντας τους ανθρώπους ακόμη πιο κοντά. Ψυχαγωγεί και ενημερώνει τους ανθρώπους, απλά και μόνο με το πάτημα ενός πλήκτρου. Από την άνεση του σαλονιού, μπορούμε πλέον να μαθαίνουμε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε κάποια απομακρυσμένη γωνιά του πλανήτη μας αλλά και έξω απ' αυτόν. Γεγονότα μακρινά που όμως συνήθως επηρεάσουν και τις ζωές μας, είτε άμεσα είτε έμμεσα, με αποτέλεσμα να συνειδητοποιούμε σε πόσο μικρό πλανήτη ζούμε και πως όλα είναι μια αλυσίδα, ένα πλέγμα, όπου ένας χαλασμένος κρίκος μπορεί να αποσαθρώσει και τους υπόλοιπους. Σκέψεις και ειδήσεις, που μπορούν να φέρουν επανάσταση σε ό,τι θεωρούμε δεδομένο και να βελτιώσουν σημαντικά τον ανθρώπινο πολιτισμό και την πορεία μας στο μέλλον. Και όλα αυτά, με αφορμή κάτι που είδαμε στην τηλεόραση.

Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο με την ορθολογική χρήση της τηλεόρασης, κάτι που σπανίζει όλο και περισσότερο. Την ανάβεις και απελπίζεσαι. Αμέσως πνίγεσαι στο infojunk, στην πολιτική και θρησκευτική προπαγάνδα, στην κάθε μορφής μπουρδολογία, στις διαφημίσεις άχρηστων προϊόντων που προσβάλουν την νοημοσύνη σου, στην επιβολή κάθε νέας πλαστικής μόδας, στην άκυρη λογοκρισία και επιβολή της "ελεύθερης έκφραση" (κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους όπως πάντα), στη μιζέρια των σαπουνόπερων, στα κουτσομπολιά και σε ότι άλλη καφρίλα φαντάζεσαι. Κάτι σαν το Facebook αλλά πολύ χειρότερο, γιατί στο Facebook τουλάχιστον έχεις την ευκαιρία να πάρεις θέση και να σχολιάζεις κάτι. Στην τηλεόραση όμως δεν είσαι τίποτα παραπάνω από θεατής. Ένας απλός δέκτης, χωρίς την ευκαιρία να παρέμβεις και να πάρεις μέρος σε θέματα που αφορούν κι εσένα. Σε αντίθεση με το Διαδίκτυο, η τηλεόραση είναι ένας μονόδρομος που σημαδεύει το μυαλό σου και σε πυροβολάει χωρίς έλεος.

Θα μπορούσα να γίνω λίγο πιο αναλυτικός, αλλά ο Mikeius είχε κάνει πολύ καλύτερη δουλειά. Ας δούμε τι έχει να μας πει ο σκεπτικός κάφρος του Ελληνικού Διαδικτύου.

(Εκτός θέματος, μα θα το πω. Θέλουμε περισσότερο Μπραφ και λιγότερο Unboxing!)

Δεν είναι περίεργο που σήμερα η τηλεόραση χρησιμεύει μόνο όταν είναι συνδεδεμένη με D.V.D. player, δορυφορική κεραία και παιχνιδομηχανή. Θα ακουστώ αιρετικός, αλλά πιστεύω πως μπορεί να γίνει χρήσιμη και έτσι όπως είναι. Μην περιμένετε και θαύματα, αλλά εξακολουθεί να έχει λίγη απ' τη χρησιμότητά της. Στο κάτω κάτω εσείς έχετε το τηλεχειριστήριο, εσείς θα ελέγξετε την τηλεόραση. Όχι αυτή εσάς. Πώς; Να μερικές συμβουλές.

1) Σκεφτείτε ότι η τηλεόραση απευθύνεται σε εσάς και επιλέξτε πρόγραμμα, ανάλογα με το τι σας ενδιαφέρει. Το πλήθος των ανθρώπων στο οποίο αποσκοπεί αποτελείται από ξεχωριστές προσωπικότητες, όπως και εσείς. Άρα και σε εσάς προσωπικά. Όταν βλέπετε κάτι, ακόμη κι αν ενδιαφέρει τους περισσότερους, σκεφτείτε αν σας νοιάζει εσάς προσωπικά. Αν κάτι δε σας αρέσει, μην το βλέπετε. Αλλάξτε κανάλι, βάλτε κανένα συνδρομιτικό πακέτο να δείτε BBC Earth ή Discovery Science, βάλτε μια ωραία ταινία στο D.V.D., βάλτε PlayStation ή Super Nintendo να παίξετε, ή απλά σβήστε την. Τόσο απλά. Μην είστε παθητικοί δέκτες των πάντων. Επειδή κάτι αφορά τους περισσότερους (ή έτσι φαίνεται τουλάχιστον), δε σημαίνει πως πρέπει ν' αφορά  και εσάς.

2) Το ότι κάτι το είπε η τηλεόραση, δε σημαίνει ότι είναι και αλήθεια. Από τη στιγμή που ακούγονται ψέματα και ραδιοαρβύλες στην προσωπική σας ζωή, γιατί να αποτελεί εξαίρεση η τηλεόραση; Οτιδήποτε βλέπετε και σας βάζει σε υποψίες, μην το αφήνετε μετέωρο. Ψάξτε, διασταυρώστε τις πληροφορίες. Η τηλεόραση μιλάει τη γλώσσα του ψέματος. Δεν είναι τυχαίο που οι τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι με την παραμικρή αφορμή κατηγορούν το Διαδίκτυο και την ικανότητα του για διαδραστικότητα και έρευνα. Όπως δεν είναι υγιές να είστε παθητικοί δέκτες των όσων σας δείχνουν, έτσι δεν είναι υγιές να είστε παθητικοί δέκτες των όσων σας λένε. Εκπαιδεύστε το μυαλό σας.

3) Καταλάβετε επιτέλους ότι η ίδια η τηλεόραση δεν είναι τρόπος ζωής. Υπάρχουν πάρα πολλές εναλλακτικές πλην της τηλεόρασης, όπως ο κινηματογράφος, οι βόλτες, το Διαδίκτυο και η ζωγραφική. Δεν υπάρχει τηλεόραση χωρίς το πλήκτρο Off, και υπάρχει λόγος που υπάρχει αυτό το πλήκτρο. Από τη στιγμή που η τηλεόραση δεν έχει τίποτα ενδιαφέρον να δείτε, μη βλέπετε σκουπίδια με την κλασσική δικαιολογία στο στόμα "δεν έχει τίποτα άλλο, οπότε θα δω ότι σκατά μου πετάνε στη μούρη". Είπαμε, ο εγκέφαλος είναι δικός σας, όπως και το τηλεχειριστήριο. Εσείς είστε υπεύθυνοι για το τι θα δείτε και τι θα βάλετε στη κεφάλι σας. Και τουλάχιστον μη κλαίγεστε για τα ξερατά που πετάνε τα κανάλια στα μούτρα σας. Δε γουστάρεις Τούρκικες κλαψοσειρές, ψέματα στις ειδήσεις και τηλεοπτικές αρένες όπου ο νικητής παίρνει ως έπαθλο ένα σακί ρύζι; ΜΗΝ ΤΑ ΒΛΕΠΕΙΣ!

Ήδη ζούμε έναν παγκόσμιο πόλεμο. Τον ζούμε καθημερινά και επί εικοσιτετραώρου βάσης. Το πεδίο μάχης όμως δεν είναι στο Αιγαίο Πέλαγος, ούτε στον Περσικό Κόλπο. Το πεδίο μάχης είναι ο εγκέφαλος μας. Όταν βλέπω ανθρώπους να προσκυνάνε την τηλεόραση και να θυσιάσουν την ίδια τους την αξιοπρέπεια και τη ζωή στον βωμό της AGP, νιώθω ότι χάνουμε τη μάχη. Είναι όμως έτσι;

Πίσω στο σχολείο, τα κεφάλια μέσα

Ο Αύγουστος δεν έχει καν τελειώσει και η τηλεόραση είχε ήδη φροντίσει να μας βομβαρδίσει με διαφημίσεις για σχολικά είδη. Τσάντες, κασετίνες, τετράδια, βιβλία, μολύβια, μαρκαδόροι, μπογιές, είδη γεωμετρίας και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, πάντα στολισμένα με χάρτινους πολύχρωμους ήρωες. Γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ξεκινήσεις το σχολείο απ' το να έχεις τσάντα με τον Spiderman και κασετίνα με τη Μίννι Μάους, αλλιώς οι εταιρείες θα φαλιρίσουν και τα υπόλοιπα παιδιά θα σε κοροϊδεύουν. Και σε κάθε διαφήμιση ακούς το ίδιο ρητό. "Επιστροφή στο σχολείο", "πίσω στο σχολείο", και για τους Ελληναράδες αυτοαποκαλούμενους απογόνους του Σωκράτη και του Μέγα Αλέξανδρου "back to school".

Όπα, για ένα λεπτό. Επιστροφή; Στο σχολείο; Τι πάει να πει αυτό; Είναι όπως λέμε "επιστροφή στην καθημερινότητα" ή "πίσω στη δουλειά" ή "back to ρουτίνα"; Λέμε ότι επιστρέφουμε στο σχολείο λες και το σχολείο είναι όλη μας η ζωή, λες και τελείωσε ένα διάλειμμα και τώρα είμαστε υποχρεωμένοι να επιστρέψουμε πίσω στην καθημερινή μας αγγαρεία, χωρίς να υπάρχει τίποτα άλλο στη ζωή εκτός απ' το να σηκώνεσαι πρωί πρωί με το ζόρι και να είσαι με τη τσίμπλα στο μάτι σ' έναν κρύο χώρο, μ' έναν τύπο να απαιτεί την προσοχή σου βάζοντάς σου τις φωνές και ταυτόχρονα να σε κάνει να βαριέσαι τη ζωή σου.

Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε κάθε χρόνο "επιστροφή στο σχολείο"; Εννοούμε επιστροφή στη μάθηση, στη γνώση, στη διερεύνηση των πνευματικών και νοητικών οριζόντων μας; Αν εννοούμε αυτό, τότε τη βάψαμε. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί ξεχνάμε ότι όλος ο κόσμος και όλη μας η ζωή είναι ένα σχολείο. Δε χρειάζεται να πηγαίνεις κάθε μέρα σ' ένα συγκεκριμένο χώρο που λέγεται σχολείο για να μαθαίνεις νέα πράγματα, ούτε σταματάς να μαθαίνεις αφού τελειώσεις απ' αυτό. Είναι αδύνατον να τα μάθεις όλα απ' το σχολείο, γι' αυτό δεν είναι περίεργο που τα περισσότερα πράγματα τα μαθαίνεις έξω απ' αυτό. Και όχι, δεν αναφέρομαι μόνο στα εξωσχολικά βιβλία που θα βρεις στις βιβλιοθήκες, στα τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ του National Geographic και του Discovery Channel, και στα ενημερωτικά βίντεο στο YouTube από τον Astronio και τον Mad Sc1ent1st. Και στις καλοκαιρινές διακοπές σου μπορεί να μάθεις νέα πράγματα, και σε μια ξεκούραστη βόλτα μπορεί να μάθεις νέα πράγματα, και σε μια συζήτηση περί ανέμων και υδάτων μπορεί να μάθεις νέα πράγματα, και παίζοντας ένα βιντεοπαιχνίδι μπορεί να μάθεις νέα πράγματα, και σε αστείο βίντεο του Κακού Χαμού μπορείς να μάθεις νέα πράγματα. Ο εγκέφαλος είναι σαν σφουγγάρι. Απορροφά ό,τι βρίσκει μπροστά του, όπου και αν είναι αυτό, και τίποτα δεν μπορεί να τον σταματήσει.

 "Δεν υπάρχει τέλος στην εκπαίδευση. Δεν είναι ότι θα διαβάσεις ένα βιβλίο, θα περάσεις μια εξέταση και θα τελειώσεις με την εκπαίδευση. Όλη η ζωή, από τη μέρα της γέννησης σου ως την ημέρα του θανάτου σου, είναι μια διαδικασία εκμάθησης."
Τζίντου Κρισναμούρτι

Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια, κι εγώ τα πιο ζουμερά πορτοκάλια τα ανακάλυψα στις άλλες πορτοκαλιές. Πιο πολλά έμαθα χαζεύοντας μυρμήγκια, παίζοντας Simcity 3000, παρακολουθώντας το Cosmos με τον Καρλ Σέιγκαν και διαβάζοντας επιστημονική φαντασία του Άρθουρ Κλαρκ, παρά σ' ένα κτήριο που γράψει απ' έξω "σχολείο", με βαρετούς δασκάλους που σε κάνουν να μισείς τη μάθηση.

Αφού λοιπόν όλος ο κόσμος και όλη η ζωή είναι ένα σχολείο, και αφού μπορείς να μάθεις πολύ περισσότερα πράγματα έξω απ' αυτό, τότε λέγοντας "επιστροφή στο σχολείο" δεν εννοούμε "επιστροφή στη μάθηση", γιατί ήδη μαθαίνουμε κάθε μέρα και όλη μέρα. Τι εννοούμε λοιπόν με το "back to school"; Δυστυχώς το χειρότερο. Επιστροφή σ' ένα άψυχο τσιμεντένιο κουτί, με κάγκελα στα παράθυρα λες και είμαστε σε φυλακή, στελεχωμένο από αδιάφορους "δασκάλους" που το μόνο που τους νοιάζει είναι ο μισθός και να ξεσπάνε κανένα απωθημένο πάνω στα παιδιά μας, όσο τους αφαιρούν τη δημιουργικότητα και σκοτώνουν την περιέργειά τους, μαθαίνοντας τους παράλληλα πώς να συμπεριφέρονται ανταγωνιστικά, πώς να υπακούν σε εντολές και πώς να κυνηγάνε τους καλούς βαθμούς για να πιάσουν στο μέλλον μια "καλύτερη" δουλειά. "Μάθε γράμματα για να γίνεις δικηγόρος ή μείνε κούτσουρο και γίνε σκουπιδιάρης". Σας μοιάζει όλο αυτό το απάνθρωπο μπάχαλο για "μάθηση";

Και όχι, όσες ζωγραφιές και να κολλήσεις στους τοίχους, όσα χρώματα και συνθήματα του τύπου "μ' ένα βιβλίο πετάω" και να βάλεις απ' έξω, δεν αναιρεί το γεγονός ότι το σχολείο πλέον υπάρχει όχι για να εξερευνούν τα παιδιά μας τον κόσμο, αλλά για να τα μετατρέπει σε ρομπότ από κρέας, αρκετά έξυπνα για να παίρνουν εντολές και αρκετά ηλίθια για να μην τις επεξεργαστούν και τις αμφισβητήσουν. Δεν είναι περίεργο που μεγαλύτερη περιέργεια για τον κόσμο θα την βρεις σε παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού, και λιγότερη σε μαθητές λυκείου. Ούτε είναι τυχαίο που υπάρχουν τόσες τηλεοπτικές σειρές που χλευάσουν τη μάθηση και παρουσιάσουν όσους είναι λάτρεις της γνώσης σαν αντικοινωνικούς και αντιπαθητικούς σπασίκλες με ρηχή προσωπικότητα.

Το σχολείο θα έπρεπε να είναι κάτι παραπάνω από ναός της μάθησης και της γνώσης, στελεχωμένο από πραγματικούς δασκάλους που θα κάνουν τα παιδιά μας να θέλουν να μαθαίνουν και να εξερευνούν τον πάντα εξελισσόμενο κόσμο μας. Το σχολείο θα έπρεπε να είναι μεθοδολογία, ένας τρόπος σκέψης και ζωής, που καλλιεργεί τη δημιουργικότητα και την πρωτοβουλία, που τιμά και ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και τον ορθολογισμό, που διδάσκει τη θέση μας στο Σύμπαν και την υπευθυνότητα των πράξεών μας όσον αφορά αυτό. Τότε δε θα είχαμε λόγο για "επιστροφή στο σχολείο" και "back to school", γιατί ήδη θα είμαστε στο σχολείο. Όλος η Γη θα είναι ένα πλανητικό σχολείο, όλη μας η ζωή θα είναι μια διαδικασία μάθησης, όλοι οι άνθρωποι θα είναι δάσκαλοι και μαθητές. Το σχολείο θα έπρεπε να είναι ένα παγκόσμιο εργαστήριο σκεπτόμενων και δημιουργικών ανθρώπων, όχι ένα κρατικό εργοστάσιο παραγωγής δούλων. Δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μισούν το σχολείο, μιας και αυτό δε σέβεται τα παιδιά μας. Ούτε είναι τυχαίο που ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αμφισβητούν το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο αποτελεί κατάλοιπο της Βιομηχανικής Επανάστασης, και προτείνουν λύσεις για βελτίωση και ενημέρωση.

Και θα κλείσω με κάτι που έμαθα παίζοντας Grand Theft Auto 2. Ότι το σεβασμό δεν τον απαιτείς. Δεν τον αγοράσεις. Τον κερδίσεις! Ακούς, δασκαλάκο; Ένα βιντεοπαιχνίδι που σκοτώνεις ανθρώπους για πλάκα και πόντους μου έμαθε κάτι που εσύ όφειλες να γνωρίζεις ήδη! Σταμάτα να βάζεις τις φωνές στα παιδιά λες και είσαι λοχίας, δείξε λίγη υπομονή (και εσύ παιδί ήσουν) και κάν' τα να θέλουν να μάθουν όσα έχεις να τους πεις. Μόνο τότε τα παιδιά θα ακούνε "επιστροφή στο σχολείο" και θα χαίρονται αντί να μελαγχολούν.

Μια σαλάτα σκέψεων

Συνηθίσατε στα μεγάλα κείμενα, ε; Σήμερα θα κάνω κάτι λίγο διαφορετικό. Αντί να σας μαγειρέψω ένα χορταστικό γεύμα για το μυαλό (πώς τα λέω ο άτιμος;), θα σας φτιάξω μια μικρή σαλάτα από διάφορες σκέψεις που έχω κάνει κατά καιρούς, τις οποίες και είχα ανεβάσει και στο παλιό μου blog. Μη σας κάνει εντύπωση αν κάποια μέρα αναπτύξω κάποια απ' αυτά τα θέματα σε μελλοντικά κείμενα. Κι αν σας άρεσε αυτή η σαλάτα, θα σας φτιάξω κι άλλη, με φρέσκα υλικά.

Το θαύμα των βιβλίων

Πολλοί λένε ότι οι χρονομηχανές δεν μπορούν να επινοηθούν. Στην πραγματικότητα δεν ισχύει, μιας και η χρονομηχανή ήταν ουσιαστικά μια απ' τις πρώτες εφευρέσεις του ανθρώπου. Λέγεται "γραπτός λόγος". Το βιβλίο είναι μια χρονομηχανή, αφού με το πρώτο ξεφύλλισμα ταξιδεύεις στο μυαλό ενός ανθρώπου, που μπορεί να έχει πεθάνει αιώνες πριν, επιτρέποντάς σου να κάνεις μια σύγκριση μεταξύ της εποχής του συγγραφέα και της δικής σου. Ίσως έτσι μπορείς να δεις πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος και να εκτιμήσεις κάποια πράγματα που έχεις δεχτεί ως δεδομένα και αυτονόητα.Τα βιβλία είναι σαν τους σπόρους, μπορούν να μείνουν για καιρό σε αδράνεια, αλλά πάντα θα είναι έτοιμοι να καρποφορήσουν. Επίσης τα βιβλία είναι και προσβάσιμα σε όλους. Για παράδειγμα, ένα μικρό βιβλίο με την ιστορία της Ρώμης μπορεί να κοστίσει όσο ένα μικρό γεύμα σ' ένα εστιατόριο. Αν μπορείς να έχεις και τα δύο, ακόμη καλύτερα. Θα μπορείς να ταΐσεις και το σώμα σου και το πνεύμα σου.

Το ποιο ενδιαφέρον είναι ότι τα βιβλία αποτελούν έναν κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης της αποθήκευσης πληροφοριών. Μια εξέλιξη ολοένα και επιταχυνόμενη. Απλά σκεφτείτε το εξής:

Πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, η Φύση επινόησε τα γονίδια, για την αποθήκευση βασικών πληροφοριών.

Πριν από εκατομμύρια χρόνια, η Φύση επινόησε τον εγκέφαλο, για την αποθήκευση και επεξεργασία περισσότερων και πιο ευέλικτων πληροφοριών.

Πριν από αιώνες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος επινόησε τα βιβλία, για την αποθήκευση ακόμη περισσότερων και πιο ευέλικτων πληροφοριών.

Πριν από δεκαετίες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος επινόησε τους υπολογιστές, για την αποθήκευση και επεξεργασία ακόμη περισσότερων και πιο ευέλικτων πληροφοριών.

Αύριο; Ποιος ξέρει; Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές φτάνουν σιγά σιγά στα όριά τους και ίσως αντικατασταθούν από κβαντικούς υπολογιστές, οι οποίοι μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα πράγματα (και μάλιστα ταυτόχρονα) απ' τους σημερινούς. Και δεν αποκλείεται αυτοί οι υπολογιστές να συρρικνωθούν, σε σημείο που ν' αντικαταστήσουμε τους βιολογικούς εγκεφάλους μας με κβαντικούς. Οι δυνατότητες θα ξεπερνούν κάθε τωρινή μας φαντασία, και ίσως μας επιτρέψουν να εξελιχθούμε σε μικρούς θεούς!

Είμαστε λοιπόν μάρτυρες του εξελικτικού ταξιδιού της γνώσης από τα γονίδια στους υπολογιστές, και ποιος ξέρει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα. Μα πάνω απ' όλα, μη ξεχνάτε ότι και ο άνθρωπος είναι κομμάτι του Σύμπαντος. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί προϊόν της εξέλιξης της ζωής πάνω στη Γη, ο οποίος με την σειρά του δημιούργησε την επιστήμη, την τεχνολογία, τις τέχνες, την φιλοσοφία και όχι μόνο. Δεν είναι παράξενο λοιπόν να σκεφτούμε ότι οι υπολογιστές και τα βιβλία αποτελούν ξαδέλφια των γονιδίων και των εγκεφάλων.

 

Προσπάθεια και αποτέλεσμα

Πολλές φορές ακούω διαφωνίες για το αν έχει μέγιστη σημασία η προσπάθεια ή το αποτέλεσμα. Από τι μία λένε "το αποτέλεσμα μετράει" και από την άλλη λένε "τουλάχιστον προσπάθησα". Συνήθως το ποιος έχει δίκιο εξαρτάται από την περίπτωση. Προσωπικά όμως θεωρώ ότι μέγιστη σημασία έχει η προσπάθεια. Γιατί; Γιατί δεν θα μάθουμε ποτέ τι είναι εφικτό και τι όχι, αν δεν προσπαθήσουμε, αν δεν κάνουμε την παραμικρή προσπάθεια. Τόσο απλά. Προτιμώ να ξοδέψω χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας για κάτι, κι ας είναι το αποτέλεσμα απογοητευτικό, παρά να κάτσω με σταυρωμένα χέρια και να κάνω τον μοιρολάτρη.

Πολλές φορές μάλιστα το αποτέλεσμα διαφέρει από το αναμενόμενο, και αυτό δεν είναι πάντα κακό. Κάτι μπορεί να μοιάζει αδύνατον με τις δυνατότητες που έχουμε σήμερα δε σημαίνει απαραίτητα πως θα παραμείνει αδύνατον και στο μέλλον. Ο Λεονάρντο Ντα Βίτσι είχε σχεδιάζει ιπτάμενες μηχανές, σε μια εποχή που η επιστήμη και η τεχνολογία δεν επέτρεπαν ακόμη την ύπαρξη τους. Τα σχέδιά του όμως δεν είχαν αρνητικό αποτέλεσμα, μιας και μεταγενέστεροι επιστήμονες και μηχανικοί εμπνεύστηκαν απ' αυτά για τη δημιουργία και το πέταγμα των πρώτων αεροσκαφών. Άλλωστε, ακόμη κι αν αποτύχουμε σε κάτι, πάλι θα βγούμε κερδισμένοι. Θα μάθουμε απ' τα λάθη μας, θα ανακαλύψουμε τα όρια μας και νέες στρατηγικές υπέρβαση τους. Θα κερδίσουμε γνώσεις που θα μας χρησιμεύουν στην βελτίωση μας.

"Δεν απέτυχα. Απλά βρήκα 10.000 τρόπους που δε δούλεψαν."
Τόμας Έντισον, μετά την εφεύρεση του ηλεκτρικού λαμπτήρα.

Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι αν χαλάσει ένα όνειρο. Ξενερώνεις βέβαια, αλλά το μεγάλο πρόβλημα θα είναι αν σταματήσεις να ονειρεύεσαι. Αν ένα σχέδιο στραβώσει, άλλαξε στρατηγική. Αν χρειαστεί, βρες νέο σχέδιο. Μην υποτιμάς τον εαυτό σου. Ναι στη προσπάθεια λοιπόν και ό,τι βγει. ΟΚ, όχι πάντα ό,τι βγει, αλλά καταλάβατε τι εννοώ.

Η πικρίλα των Ερινύων

Το κλασσικό χιλιοειπωμένο κλισέ πολλών αυτοαποκαλούμενων "παιδιών του Θεού" και "ανθρώπων της ειρήνης και της αγάπης". "Είμαι καλός και ενάρετος άνθρωπος και πάντα συγχωρώ, αλλά εκδικούμαι σκληρά όσους...". Δεν είναι λίγοι οι αυτοαποκαλούμενοι "Χριστιανοί" που δεν τιμούν τη συγχώρεση που δίδαξε ο Χριστός, μα παραμένουν κολλημένοι στο "οφθαλμό αντί οφθαλμού". ΟΚ, δε λέω, κάπου σας νιώθω. Κι εμένα όταν μου τη σπάει κάποιος, η πρώτη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό είναι να τον κάνω ψητό με πατάτες. Αλλά μετά το ξανασκέφτομαι. Και μετά, τι; Τι θα κερδίζω; Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Μήπως χειρότερο; Δεν σας έχει τύχει ποτέ η τυφλή εκδίκηση να τα κάνει χειρότερα και να σας φέρει σε χειρότερη θέση; Δεν είναι λίγες οι φορές που η βία φέρνει περισσότερη βία. Με τη λογικής της εκδίκησης δεν θα έπρεπε να υπήρχε καν η ζωή στη Γη, με τόσες σφαγές που θα ξέσπαγαν κυριολεκτικά με το παραμικρό. Με αυτή τη "λογική", θα έπρεπε να είχα σκοτώσει τη μισή Ελλάδα για οποιονδήποτε λόγο μπορώ να φανταστώ, από σχολικά πειράγματα μέχρι απλές διαφωνίες στο διαδίκτυο. Εντελώς άρρωστο και ελεεινό.

Μόλις θυμήθηκα ότι στο νηπιαγωγείο ένας μου πήρε τη σοκολάτα μου. Πέρασαν τα χρόνια, έκανε οικογένεια, αλλά εγώ θα τον εκδικηθώ. Θα σκοτώσω τα παιδιά του, θα βιάζω τον σκύλο του, θα φάω την γυναίκα του και θα του κάψω το σπίτι. Εκδίκηση. Βία. Φόνοι. Για μια σοκολάτα.

Ακραίο παράδειγμα; Αν ψάξω σε μερικούς, θα βρω χειρότερα εκτρώματα. Είμαι σίγουρος γι' αυτό.

Εμένα προσωπικά αν κάποιος μου κάνει κάτι κακό, απλά συνεχίσω τη ζωή μου. Αν κάποιος θέλει να με δει να πέσω κάτω, απλώς δεν θα πέσω. Δεν θα του κάνω αυτή τη χάρη. Αν πέσω δεν θα γκρεμίζω τον άλλον, απλά θα ξανασηκωθώ. Αν κάποιος σε σημαδεύει με πυρηνικά όπλα, φτιάξε ασπίδα. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος "εκδίκησης" απ' το να επιβιώσεις απ' την έκρηξη και απ' τη ραδιενέργεια.

Η εκδίκηση καθαρά για προσωπική χαιρέκακη απόλαυση δεν είναι λύση. Όσο γλυκιά κι αν ακούγεται η εκδίκηση, άλλο τόσο πικρή είναι η γεύση της στο τέλος. Άλλωστε, έχω καλύτερα πράγματα να κάνω στη ζωή μου απ' το να κάθομαι ν' ασχολούμαι με τον κάθε πικραμένο. Όπως να φάω ένα παγωτό, ή να δω ένα βίντεο με γατάκια στο YouTube. Πολύ καλύτερο απ' το να προσπαθώ να καταστρέψω τη ζωή κάποιου, σωστά;

Πρόσεχε πώς θα ζήσεις, κινδυνεύεις

Έτοιμοι να σχολιάζουμε ένα κειμενάκι που είχα πετύχει πριν από χρόνια; Πάμε:

''Όταν γελάς, κινδυνεύεις να περάσεις για χαζός. Όταν κλαις, κινδυνεύεις να περάσεις για συναισθηματικός. Όταν εκδηλώνεις τα συναισθήματά σου, κινδυνεύεις να δείξεις τον πραγματικό σου εαυτό. Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να μην στο ανταποδώσουν. Όταν ζεις, κινδυνεύεις να πεθάνεις. Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις ν' απογοητευτείς, κι όταν δοκιμάζεις, κινδυνεύεις ν' αποτύχεις.. Κι όμως μονάχα αυτός που ρισκάρει είναι πραγματικά ελεύθερος!!!''

Χμμ, για να καταλάβω.

Από 'δω και πέρα θα πρέπει ν' ανησυχώ ακόμη και για τα ποιο απλά και αυτονόητα πράγματα, για το τι θα πουν και τι θα σκεφτούν οι άλλοι. Πρέπει να φοβάμαι να εκφραστώ και να σκεφτώ, μήπως κάποιος με κακολογήσει. Πρέπει ν' απολογούμαι στον πρώτο άγνωστο, ακόμη και για το ποιο άκυρο και άσχετο πράγμα. Ακόμη και το ποιο απλό και φυσιολογικό πράγμα όπως το γέλιο, θεωρείται πλέον "ανατρεπτικό" και "αιρετικό" στην σημερινή "καθωσπρέπει" κοινωνία μας, ενώ θεωρείται "ρίσκο" το να είσαι... απλά ο εαυτός σου.

Πλάκα μου κάνετε, έτσι;

Μιλάμε για συνηθισμένα, λογικά και απλά πράγματα, που απλώς μερικοί για κάποιο λόγο προσπαθούν να τα κάνουν πολύπλοκα, με αναλύσεις εκεί που απλά δεν κολλάνε, και πετώντας "προβλήματα" εκεί που δεν υπάρχουν καν. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να συμπεριφερόμαστε λες και σκοτώσαμε κανέναν. Ζούμε τη ζωή μας, κάνουμε ότι γουστάρουμε, και κοροϊδεύουμε με τον τρόπο ζωής μας όποιον προσπαθεί να μας επιβληθεί. Κι επειδή τέτοια φαινόμενα βλέπω σχεδόν παντού, ώρες ώρες αναρωτιέμαι αν είμαστε αυτό που είμαστε ή αυτό που άλλοι θέλουν να είμαστε.

Έχω προσέξει ότι τέτοια γραφικά και δήθεν επαναστατικά κειμενάκια αποτελούν παρηγοριά για μερικούς που θέλουν να τους ελέγχουν (δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς, αλλά παριστάνουν τα θύματα τέτοιον αυτοαποκαλούμενων δικαστών. Οι κλασσικοί τεμπέληδες που ψάχνουν ηλίθιες δικαιολογίες για να δικαιολογήσουν τ' αδικαιολόγητα. Από τη μία έχουμε αυτούς που κρίνουν τους άλλους, από την άλλη έχουμε αυτούς που δέχονται κριτικές για όλα.

Κάντε μου τη χάρη όλοι σας. Εγώ ζω τη ζωή μου και δεν το παίζω ούτε "ανώτερος κριτής όλων", ούτε "ταπεινό μυρμηγκάκι που το πατάνε όλοι". Κάνω αυτό που θεωρώ σωστό, κάνω ότι με γεμίσει, και το τελευταίο πράγμα που μ' ενδιαφέρει είναι η ανυπόστατη γνώμη κάποιου π' ούτε καν με ξέρει. Κι αν έχω αγαπήσει ανθρώπους και δεν υπήρξε ανταπόδοση, και πάλι βγήκα κερδισμένος. Άλλοι ήταν που βγήκαν χαμένοι.

Πίσω απ' την κουρτίνα των social media

Αν περιμένατε ένα άρθρο που να προσπαθεί να αναλύσει το τι πραγματικά συμβαίνει και τι εταιρικά συμφέροντα κρύβονται πίσω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter, μάλλον στήσατε ένα clickbate μέσα στο μυαλό σας και πέσατε θύμα του. Αντί αυτού, θα προσπαθήσω να δω κάποια πράγματα από μια άλλη ματιά.

Από τότε που τα social media έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προσπαθούν να καταλάβουν γιατί τόσος κόσμος ασχολείται με αυτά, γιατί ανεβάσουν συνέχεια φωτογραφίες με ό,τι κάνουν, γιατί πρέπει να μας νοιάζει το τι κάνουν, και γιατί δεν ξεκολλάνε επιτέλους απ' αυτά. Κι όταν λένε ότι "προσπαθούν να καταλάβουν", στην πραγματικότητα εννοούν ότι δεν μπαίνουν καν στον κόπο αυτό, κι απλώς παριστάνουν τους "διαφορετικούς" και τους "ψαγμένους" για να γκρινιάζουν ασύστολα. Και για άλλη μια φορά έχουμε δύο εντελώς αντίθετα στρατόπεδα. Από τη μία έχουμε αυτούς που δηλώνουν ενάντια στα social media (ακόμη κι όταν χρησιμοποιούν συνέχεια τα social media ως μέσο για να δηλώσουν την αντίθεσή τους στα social media) σε σημείο που πλέον καταντάνε κουραστικοί και γραφικοί, από την άλλη έχουμε αυτούς που νομίζουν ότι η ζωή τους είναι τόσο συναρπαστική και τόσο ξεχωριστή, που πρέπει όλοι μας να μαθαίνουμε για το τι κάνουν, πού είναι, τι τρώνε αυτή τη στιγμή, τι ψώνιζαν, και με ποιο δάχτυλο σκάλιζαν τη μύτη τους. Δύο εντελώς διαφορετικές, μα εξίσου γελοίες συμπεριφορές.

Όμως πέρα απ' τη πλάκα, γιατί μας αρέσει να μοιραζόμαστε ιδέες, σκέψεις, αναμνήσεις, φωτογραφίες, εμπειρίες, ακόμη και προσωπικές στιγμές μας, με άλλους; Είναι άλλο ένα παρακλάδι-σύμπτωμα-γνώρισμα του σύγχρονου πολιτισμικού ρεύματος, ή έχει να κάνει με το γεγονός ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα; Ή μήπως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση; Όλοι εσείς που μάλλον δεν έχετε ιδέα πώς να χρησιμοποιείτε τα social media σωστά και υπεύθυνα, έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί έχουμε κολλήσει τόσο πολύ σ' αυτά; Νομίζω πως έχω μια εξήγηση για το φαινόμενο αυτό.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο και νευροεπιστήμονα Diana Tamir, η απάντηση στο ερώτημα γιατί μας αρέσει να μιλάμε για εμάς και να μοιραζόμαστε εμπειρίες και σκέψεις ίσως βρίσκεται μέσα στο μυαλό μας. Σύμφωνα με πείραμα που έχει κάνει (με τίτλο "Disclosing information about the self is intrinsically rewarding"), όταν κάποιος απαντούσε σε ερωτήσεις που αφορούσαν τον ίδιο, παρατηρούνταν δραστηριότητα σε δυο εγκεφαλικές περιοχές. Στο κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο και στον επικλινή πυρήνα. Αυτές οι δύο περιοχές ανήκουν στη λεγόμενη διάβαση ανταμοιβής. Οι διαβάσεις ανταμοιβής που έχουμε στον εγκέφαλό μας μάς παρακινούν να ανακαλύψουμε με τι νιώθουμε επιβράβευση. Είναι αυτό το αίσθημα χαράς και ικανοποίησης που νιώθουμε όταν αποκτάμε κάτι που όντως χρειαζόμαστε ή που απλά θέλουμε. Το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου λειτουργεί μέσω της ντοπαμίνης. Ένα ξέσπασα ντοπαμίνης πυροδοτεί αισθήματα ευχαρίστησης, που μας παρακινούν να αναζητούμε επιπλέον επιβράβευση. Είναι το ίδιο σύστημα που εξάπτεται όταν, για παράδειγμα, τρώμε σοκολάτα ή αγοράζουμε ένα βιβλίο του Αρκά. Όμως, είναι και το ίδιο σύστημα που εξάπτεται όταν πίνουμε αλκοόλ, καπνίσουμε, ή παίρνουμε ναρκωτικά. Με άλλα λόγια, το μοίρασμα μπορεί όντως να γίνει ευχάριστο, ακόμη και σε σημείο που μπορεί να γίνει εθιστικό.

Γιατί ενεργοποιείται η ντοπαμίνη όταν μιλάμε για τους εαυτούς μας; Ίσως επειδή οι άνθρωποι είναι κοινωνικά πλάσματα και έχουν την ανάγκη να ανήκουν ή να συνδέονται με άλλους ανθρώπους. Ως μέλος μιας ομάδας, έχεις πολύ περισσότερους πόρους, τροφή και επιλογές αναπαραγωγής, απ' ότι αν είσαι μόνος σου. Κι όταν λέμε πράγματα για τον εαυτό μας, μας βοηθά να γίνουμε μέλη μιας ομάδας και να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας. Και για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, το να είσαι μέλος μιας ομάδας όντως υπήρξε απαραίτητο για την επιβίωσή μας, και το ίδιο θα συμβεί και στο μέλλον. Ακόμη κι αν δεν μπορούμε να δούμε τα άλλα μέλη της ομάδας, όπως γίνεται στο Facebook και στο Twitter, έχουμε και πάλι την ενστικτώδες ανάγκη για αυτοπροβολή. Με άλλα λόγια, η παρόρμηση μας να μοιραζόμαστε μάλλον είναι κομμάτι της βιολογίας μας. Κομμάτι του εαυτού μας.

Για να το διαπιστώσετε κι εσείς οι ίδιοι, κάντε το εξής πείραμα. Θυμηθείτε πότε ήταν η τελευταία φορά που είχατε την ανάγκη να μοιραστείτε κάτι. Δεν έχει σημασία αν ήταν κάτι που νιώσατε, βιώσατε, σκεφτήκατε, είπατε, ήπιατε, ακούσατε, είδατε, φάγατε, μυρίζατε, αγοράζατε. Δεν έχει σημασία αν ήταν κάτι πολύ σημαντικό ή κάτι εντελώς ασήμαντο. Δεν έχει σημασία αν τελικά το μοιραστήκατε ή όχι. Σημασία έχει να νιώσατε την ανάγκη να μοιραστείτε. Πότε ήταν; Πρόσφατα; Πριν από καιρό; Βασικά, τι λέω; Έχετε νιώσει ποτέ αυτή την ανάγκη; Αν ναι, τότε συγχαρητήρια! Μόλις λύσατε το γρίφο που εσείς οι ίδιοι έχετε θέσει. Η ανάγκη μας να μοιραζόμαστε δεν αποτελεί δημιούργημα των social media, μιας και προϋπήρχε. Πριν το Facebook, είχαμε τα φόρουμ (τα οποία, ευτυχώς, υπάρχουν και σήμερα) και τα άλμπουμ με φωτογραφίες μας στα κινητά τηλέφωνα, για να εκφραζόμαστε και να μοιραζόμαστε προσωπικές μας στιγμές. Ακόμη παλιότερα, είχαμε τα λευκώματα που φτιάχναμε στο σχολείο και τα ένθετα άλμπουμ με φωτογραφίες μας όταν ήμασταν μωρά (αν και δεν ξέρω κανέναν που θα ήθελε να μας δείξει πώς ήταν όταν ήταν μωράκι). Ακόμη παλιότερα υπήρχε κάτι άλλο. Τα social media δεν είναι παρά άλλο ένα βήμα στο μονοπάτι της προσωπικής έκφρασης, μια ανάγκη που την έχουμε εκ γενετής.

 

Και τι γίνεται με όσους περνάνε πάρα πολύ ώρα στα social media; Δεν αποξενώνονται απ' το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον εξαιτίας τους; Δε θα έπρεπε να αποτραβηχτούν τελείως απ' αυτά και να βγουν έξω να μιλήσουν με κανονικούς ανθρώπους, έστω και με το ζόρι; Δεν αντιλέγω, όντως τα social media μπορούν να απομονώσουν κάποιον απ' το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον. Όμως, ξέρετε και τι άλλο μπορεί να απομονώσει κάποιον απ' το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον; Ένα βιβλίο, μια εφημερίδα, ένα περιοδικό, ένα άλμπουμ με φωτογραφίες, ακόμη κι ένα ζευγάρι ακουστικά συνδεδεμένα μ' ένα κασετόφωνο που παίζει τις αγαπημένες μας μελωδίες. Τα πάντα μπορούν να απομονώσουν έναν άνθρωπο απ' το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον, κι αυτό δεν είναι πάντα κακό. Ακόμη και ο πιο κοινωνικός άνθρωπος μπορεί να θέλει να μένει λίγο μόνος του, με παρέα του μόνο τις σκέψεις του και κανέναν άλλον. Έτσι μπορείς να ξεκουράσεις το μυαλό σου, να εξερευνήσεις και να ζυμώσεις ιδέες και εμπειρίες, να νιώθεις άνετα χωρίς να φοβάσαι τι θα πουν οι άλλοι, να χαλαρώσεις βρε αδελφέ. Μερικές φορές θέλεις να είσαι μόνος σου, και κάποια πράγματα τα ευχαριστιέσαι καλύτερα όταν είσαι μόνος σου, ακόμη κι αν έχεις περισσότερους φίλους κι απ' την Pinkie Pie. Και μάλιστα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που τους αρέσει να περνάνε τον περισσότερο χρόνο μόνοι τους, χωρίς όμως να γίνονται αντικοινωνικοί. Πού 'ν' το κακό; Ακόμη και ο ίδιος ο Νίκολα Τέσλα είχε πει ότι το μυστικό της δημιουργίας είναι να είσαι μόνος σου, απαλλαγμένος απ' τον περιττό θόρυβο. Λίγη μοναξιά δεν πείραξε κανέναν. Αντιθέτως, είναι η υπερβολή που πείραξε τους πάντες.

Επίσης, να υποθέσω ότι οι ίδιοι που σήμερα γκρινιάζουν με όσους σερφάρουν στα social media μέσω των smartphone τους, κάποτε θα γκρίνιαζαν με όσους διάβαζαν εφημερίδα στο τρένο, ή με όσους άκουγαν walkman στο λεωφορείο;

Τώρα που ξέρουμε (ελπίζω) γιατί μας αρέσουν τόσο πολύ τα social media, αυτό σημαίνει ότι έχουμε τη δικαιολογία που χρειαζόμαστε για να καθόμαστε ολημερίς και ολονυχτίς μπροστά από μια οθόνη, αποκαλύπτοντας σε αγνώστους τι φάγαμε για βράδυ, τι είδαμε στην τηλεόραση, και τι χρώμα εσώρουχα φοράμε; Όχι. Το να ξέρεις τι προκαλεί ένα φαινόμενο, δε σημαίνει απαραίτητα ότι το δικαιολογείς και το υποστηρίζεις. Σημαίνει ότι θες να ξέρεις τι υπάρχει πίσω απ' την κουρτίνα, αλλά και τι μπορείς να κάνεις για να το χρησιμοποιήσεις σωστά. Κι εγώ κάποτε ήμουν εχθρικός με τα social media, κι αυτό επειδή έβλεπα μόνο την αρνητική τους πλευρά, όπως το ποζεριλίκι και ο τσαρλατανισμός. Όμως ανακάλυψα και τη θετική τους πλευρά. Χάρης στο Facebook είχα την ευκαιρία όχι μόνο να μιλήσω με ανθρώπους που ανέκαθεν θαύμασα (όπως τον Διονύση Σιμόπουλο και τον Γιώργο Στάμκο), αλλά και να γνωρίζω νέους φοβερούς ανθρώπους που αλλιώς ίσως να μην τους συναντούσα ποτέ, καθώς και τη δυνατότητα να ανακαλύψω ειδήσεις και θέματα που κανένα τηλεοπτικό κανάλι και καμία εφημερίδα δεν είχε καλύψει ποτέ. Τα social media είναι ένα εργαλείο, και κάθε εργαλείο έχει μια θετική πλευρά, όταν φυσικά χρησιμοποιείται υπεύθυνα.

Όμως η αρνητική πλευρά εξακολουθεί να υπάρχει. Εξαιτίας της απερίσκεπτης συμπεριφορά μας, οι προσωπικές μας στιγμές μπορούν να αποτελέσουν βούτυρο στο ψωμί μεμονωμένων απατεώνων αλλά και απρόσωπων εταιριών, που μας βλέπουν μόνο ως κινητά πορτοφόλια, καθώς και να αποτελέσουν στόχο για κάθε λογής διαδικτυακού troll, που σπάει πλάκα με το να καταστρέφει τις ζωές των άλλων. Επίσης, το ότι σου αρέσει να ανοίγεσαι και στον υπόλοιπο κόσμο, δε σημαίνει ότι πρέπει να ξέρουν όλοι τι έκανες στην τουαλέτα, και μάλιστα με κάθε άχρηστη και αηδιαστική λεπτομέρεια. Δεν πρέπει να καταργήσουμε τα social media, αλλά ούτε και να γίνουμε δούλοι τους, μοναχικοί σ' έναν ωκεανό "φίλων". Αυτό που προτείνω είναι να προσέχουμε τι μοιραζόμαστε, πού το μοιραζόμαστε, και με ποιους το μοιραζόμαστε. Ένα φίλτρο μεταξύ της σκέψης και του χεριού, μια συνεργασία μεταξύ του συναισθήματος και της λογικής. Άλλωστε, το ότι κάτι είναι στη φύση μας δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να το ελέγξουμε.

Αλλιώς, θα ανακαλύψουμε με οδυνηρό τρόπο ότι πίσω απ' την κουρτίνα των social media δεν κρύβονται μόνο νέοι φίλοι...

Είμαστε όλοι όμορφοι!

Είχα ξεκινήσει να γράφω αυτό το άρθρο πριν από λίγο καιρό, και πλέον έχω και την κατάλληλη αφορμή για να το τελειώσω και να το δημοσιεύσω. Και αυτή η αφορμή δεν είναι άλλη απ' τη νέα διαφήμιση των Jumbo. Το ξέρω ότι πλέον έχει καταντήσει κουραστικό και τεμπέλικο το να κράζεις τις νέες διαφημίσεις των Jumbo για να δείξεις το πόσο "ανώτερος" και "διανοούμενος" θέλεις να νιώθεις, αλλά δε φταίω εγώ που πλέον αποτελούν το απόσταγμα απ' ό,τι απαράδεκτο μπορείς να βρεις στις διαφημίσεις. Φτηνιάρικες παραγωγές, πλαστικά σκηνικά, εκνευριστικοί χαρακτήρες ("Κράζεις; Θαυμάσεις"), γελοίες ατάκες, προώθηση άχρηστων προϊόντων, και το χειρότερο απ' όλα; Επικίνδυνα μηνύματα. Σαν αυτό:

 

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να μας περάσει αυτή η διαφήμιση; Ότι αν θες να θεωρείσαι κουκλάρα, πρέπει να πας σ' ένα συγκεκριμένο κατάστημα, να αγοράσεις συγκεκριμένα προϊόντα και να τα χρησιμοποιήσεις με συγκεκριμένο τρόπο, ακολουθώντας συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς. Τότε και μόνο τότε μπορείς να είσαι "κουκλάρα". Οποιαδήποτε απόκλιση απ' αυτό το καλούπι θα σου καταστρέψει τη ζωή, μιας και σεις σε μια κοινωνία όπου η εξωτερική εμφάνιση έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία απ' την προσωπικότητα. Αν δεν είχε, δε θα είχαμε ανάγκη για καλλυντικά και περιοδικά ομορφιάς, ούτε θα χρησιμοποιούσαμε την εξωτερική εμφάνιση ως το κύριο μέσω για να προωθήσουμε ιδέες και προϊόντα, ούτε θα σχολιάσαμε τον κάθε άνθρωπο πίσω απ' την πλάτη του για το παραμικρό "ελάττωμα" που βρίσκουμε πάνω του. "Μα πώς είναι έτσι; Πώς κυκλοφορεί έτσι στο δρόμο;".

Οφείλω να παραδεχτώ πως παλιά είχα μάθει να πιστεύω πως ήμουν "άσχημος", ένα "τέρας", ένα "λάθος της φύσης". Ήμουν χοντρός (ακόμη είμαι), φορούσα γυαλιά (ακόμη τα φοράω) κι είχα σπυριά (ΟΚ, αυτό δεν είναι πλέον πρόβλημα), κάτι που η δικτατορία της ομορφιάς το θεωρούσε απαράδεκτο και άξιο μόνο για χλευασμό. "Πώς είσαι έτσι, ρε;". Και τρέχανε τα "προχωρημένα" και "trendy" προβατάκια να με σχολιάσουν πικρόχολα. Χρησιμοποιούσα τον αυτοσαρκασμό σε μια αξιολύπητη προσπάθεια να μην το επιτρέπω να μ' ενοχλεί, αλλά και πάλι πίστευα πως ήμουν άσχημος. Κι ας το διακωμωδούσα. Τόση χαμηλή αυτοεκτίμηση είχα.

Ξέρετε, όμως, κάτι; Κάπου είχε αρχίσει να γίνεται γελοίο. Καθώς μεγάλωνα, όσο περισσότερο το σκεφτόμουν, τόσο περισσότερο γελούσα με όλες αυτές τις βλακείες. Από εκεί φαίνεται η συμπεριφορά και το είδος του ανθρώπου; Τόση μεγάλη σημασία έχει πια η εξωτερική εμφάνιση; Τόσο ρηχοί έχουμε καταντήσει; Και στην τελική, η εμφάνισή μου είναι το αποτέλεσμα δικών μου επιλογών. Είμαι χοντρός, γιατί είμαι λιχούδης και όχι κανένα βουτυρόπαιδο που φοβάται να φάει κάτι παραπάνω για να μην χαλάσει η "τέλεια" κορμάρα του. Φοράω γυαλιά και όχι φακούς επαφής, γιατί έτσι είμαι πιο κούκλος και πιο σοφιστικέ. Και πιο σέξι 😉. Άρα, γιατί να στενοχωριέμαι για κάτι που επέλεξα να είμαι; Γιατί να δίνω σημασία σε κούφιους χαρακτηρισμούς, και μάλιστα από ανθρώπους που ούτε καν με ξέρουν;

Και στο κάτω κάτω, τι είναι "όμορφο" και τι είναι "άσχημο";

Έχουμε μάθει να πιστεύουμε ότι αυτό που εμείς θεωρούμε "όμορφο" είναι αντικειμενικό και οικουμενικό, και ότι πηγάζει αποκλειστικά και μόνο από γενετικούς παράγοντες. Κάποια πράγματα είναι αντικειμενικά όμορφα, και κάποια άλλα είναι αντικειμενικά άσχημα. Στην πραγματικότητα, αυτό που θεωρούμε εμείς "όμορφο" είναι τόσο υποκειμενικό, και είναι τόσο άμεσα συνυφασμένο με το εκάστοτε περιβάλλον και με τις εμπειρίες μας, που πολύ απλά χάνουμε τον μπούσουλα. Η έννοια της ομορφιάς διαφέρει από κουλτούρα σε κουλτούρα, από χρονική περίοδο σε χρονική περίοδο, αλλά και μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια κουλτούρα και στην ίδια χρονική περίοδο.

Ορίστε μερικά παραδείγματα. Υπάρχουν περιοχές στη Γη όπου θεωρείται όμορφο το να βάζεις πολλά βραχιόλια στο λαιμό σου για να τον επιμηκύνεις, ή το να έχεις πολύ μεγάλα οπίσθια, ή το να ζυγίσεις από 120 κιλά και πάνω. Σ' εμάς, θεωρείται όμορφο το να είσαι ξανθιά και να έχεις πλούσιο στήθος (κι ας είναι πλαστικό), ή να έχεις μύες και τόσο μεγάλο τσουτσούνι που να κρέμεται απ' τα μπατζάκια του παντελονιού σου, ή το να έχεις τατουάζ ακόμη και στα πιο απίθανα σημεία. Και αυτά γίνονται σήμερα. Κάποτε ομορφιά μπορεί να ήταν το να φοράς περούκα κι ας είσαι άπλυτος, το να στριμώχνεις τα δάχτυλα τον ποδιών σου σε πολύ μικρά παπούτσια, ή ακόμη και το να έχεις γύρω απ' το κεφάλι σου ξύλινες σανίδες που να στο συμπιέζουν (εξού και τα μακρόστενα κρανία "εξωγήινων" που ακούμε καμιά φορά).

Με άλλα λόγια, αυτό που θεωρούμε εμείς "όμορφο", μπορεί για κάποιον στην άλλη άκρη της Γης, ή για τη γιαγιά δίπλα μας που εξακολουθεί να κουβαλά μαζί της αντιλήψεις απ' το παρελθόν, να θεωρείται "αδιάφορο" ή ακόμη και "άσχημο". Και δε χρειάζεται να το πάμε τόσο μακριά. Ακόμη και σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, σ' έναν συγκεκριμένο τόσο και χρόνο, θα βρεις πολλές και διαφορετικές απόψεις για το τι είναι "όμορφο" και τι είναι "άσχημο". Η έννοια της ομορφιάς και της καλαισθησίας (όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα πάντα, όπως στα αυτοκίνητα και στα σπίτια) είναι τόσο υποκειμενική, που νιώθω ότι δεν έχει καμία αξία από μόνη της.

  

Τότε, γιατί αυτό το κόλλημα με την εξωτερική ομορφιά; Νομίζω πως έχω μια εξήγηση. Υπάρχει μια θεωρία που λέει ότι ο εγκέφαλός μας στο μακρινό παρελθόν έχει συνδέσει την εξωτερική εμφάνιση με την υγεία του ανθρώπου. Αν κάποιος έχει κάποια μορφή εξωτερικής δυσπλασίας, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ίσως υποφέρει από κάποια σοβαρή ασθένεια ή γενετική δυσλειτουργία, κάνοντάς τον λιγότερο κατάλληλο για τεκνοποίηση. Αν είσαι όμορφος, το πιθανότερο είναι να είσαι και υγιής, άρα θα έχεις και μεγαλύτερες πιθανότητες να αποκτήσεις υγιείς απογόνους. Είναι αλήθεια πως η εξωτερική εμφάνιση μπορεί να σου πει κάποια πράγματα για τον τρόπο ζωής ενός ανθρώπου, όπως αν φροντίσει το σώμα του ή αν αντιμετωπίσει κάποια γενετική δυσλειτουργία.

Το πρόβλημα πλέον είναι ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει άσχημα απ' τα διάφορα κοινωνικά, πολιτισμικά, αλλά και οικονομικά πρότυπα. Έχουμε καταντήσει δούλοι των παραγόντων που μας υπαγορεύουν το τι θεωρείται "όμορφο". Και αυτοί οι παράγοντες είναι πολλοί. Το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, τα τοπικά έθιμα, τα πολιτισμικά πρότυπα, η τηλεόραση, τα περιοδικά ομορφιάς (τα οποία υπάρχουν για να σε κάνουν να νιώθεις άσχημος/η), οι πολυεθνικές εταιρίες, η κάθε τάση στη μόδα που έρχεται και φεύγει, όλα αυτά μας τρίβουν στη μούρη κάποια συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς ώστε να συντηρηθούν τα έθιμα, να είμαστε αρεστοί στο κοινωνικό μας περιβάλλον, ή και για να μας αδειάσουν το πορτοφόλι για να αγοράσουμε βλακείες. Και πολλές φορές αυτά τα πρότυπα ομορφιάς που μας προωθούν μπορεί και να μην είναι καν εφικτά, να μην υπάρχουν καν, μιας και αποτελούν προϊόν μακιγιαρίσματος και photo-editing. Άρα, μιλάμε για ψεύτικη ομορφιά!

 

"Φοράς πορτοκαλί ρούχα και έχεις κοντά μαλλιά; Έχεις πολύ μεγάλα μάτια και φακίδες στα μάγουλα; Πώς είσαι έτσι; Δεν ντρέπεσαι καθόλου; Τι θα πουν οι φίλες σου; Τι θα σκεφτεί ο κόσμος; Πώς θα ρίξεις τα αγόρια; Πώς θα βρεις δουλειά; Πώς θα ανοίξεις σπίτι και θα κάνεις οικογένεια; Με αυτά τα χάλια; Μα μη φοβάσαι, γιατί η εταιρία Only Beauty είναι δίπλα σου και σε νοιάζεται. Απλά αγόρασε τα πανάκριβα καλλυντικά και ρούχα μας, και ακολούθησε τα συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς που αποφασίσουμε και διατάζουμε. Τα αγόρια θα πέφτουν ξερά, οι φίλες σου θα σε μισούν επειδή θα είσαι πιο όμορφη απ' αυτές, το αφεντικό θα σου δίνει συνέχεια προαγωγή, όλοι θα σου ανοίγουν την πόρτα και θα πέφτουν στα πόδια σου να τους πατήσεις. Only Beauty, γιατί αγαπάμε τα λεφτά και μισούμε την ασχήμια."

Είσαι "διαφορετική" από εμάς; Δεν έχεις άλλη επιλογή. Ή θα γίνεις σαν κι εμάς, ή θα υποφέρεις... 

Όλες αυτές οι καφρίλες έχουν γεμίσει τους ανθρώπους με ανασφάλειες για τον εαυτό τους, ειδικά τους νέους, μετατρέποντάς τους σε ρηχά όντα που επικεντρώνονται στο φαίνεσθαι. Ξοδεύουν ένα κάρο λεφτά σε trendy ρούχα και παπούτσια, σε άχρηστα καλλυντικά και προϊόντα για τα μαλλιά τους, καθώς και σε περιοδικά που τους υπαγορεύουν το τι πρέπει να φοράνε και πώς να βάφονται. Το χειρότερο είναι ότι έχουν γεμίσει με τόσες ανασφάλειες, που διοργανώνουν ακόμη και αυτοσχέδιους διαγωνισμούς ομορφιάς στο σχολείο και στο διαδίκτυο, μήπως λάβουν κανένα θετικό σχόλιο και τονωθεί η ψυχολογία τους. Βέβαια αυτό είναι και βούτυρο στο ψωμί του κάθε troll, του κάθε νταή και του κάθε "διανοούμενου" και "ανώτερου απ' τους άλλους", που θα ορμήξει στον/στην ανασφαλή φίλο/η μας και θα τον/την ξεσκίσουν στην ειρωνεία, στο χλευασμό και στις προσβολές.

Κακέ Χαμέ, τα φώτα σου!

 

Δεν τελειώσαμε, όμως. Έχουμε μάθει να θεωρούμε την εξωτερική εμφάνιση τόσο σημαντική, που τη χρησιμοποιούμε κι ως μέσω προώθησης προϊόντων και αξιών. Έχεις ένα χάλια αμάξι, που χαλάει εύκολα και τρώει τα κέρατά του από καύσιμα; Κανένα πρόβλημα. Δώσ' του μια ωραία εμφάνιση και βάλε μια ημίγυμνη να το διαφημίσει. Θες να πουλήσεις ένα smartphone, αλλά δεν έχει να προσφέρει τίποτα καινούριο; Μη φοβάσαι. Απλά δώσ' του ένα ωραίο design και θα τρέξουν χιλιάδες να το πάρουν. Χρησιμοποιεί κάποιος στοιχεία και επιχειρήματα για να διαφωνήσει μαζί σου; Μη σκας, κι εδώ υπάρχει λύση. Απλά βρες κάτι πάνω του που εσύ προσωπικά θεωρείς άσχημο και πρόσβαλε τον ("Με αυτή την εμφάνιση που έχεις, λογικό είναι να λες βλακείες"), λες και είναι η εξωτερική σου εμφάνιση που καθορίσει τις απόψεις σου, ή λες και αν αλλάξεις κάτι στο πρόσωπό σου ή στο σώμα σου θα αλλάξουν αυτόματα και οι απόψεις σου. Να φανταστώ. Αν αδυνατίσω, θα σταματήσεις να ακούγεσαι σαν γελοίος, ή απλά θα βρεις κάτι άλλο επάνω μου για να χλευάσεις; Αλλά θα μου πεις, γιατί να σε νοιάζει αν το περιεχόμενο είναι αξιόπιστο, αν προτιμάς να αρκεστείς στη συσκευασία του; Ορίστε, ένα κουτί για εσένα. Δεν έχει μέσα τίποτα, αλλά τουλάχιστον είναι ωραίο.

Όλοι αυτοί που ανησυχούν για το αν είναι όμορφοι, όπως ο φίλος μας στο Facebook στο βίντεο του Κακού Χαμού, στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε ηλίθιοι (άσχετα αν έτσι τους κάνει το σύστημα), αλλά ούτε δράστες, λες και για όλα φταίνε οι νέοι. Είναι θύματα του αρρωστημένου συστήματος, που μας έχει βάλει να πλακωνόμαστε μεταξύ μας και να ανταγωνιζόμαστε για όλα, ακόμη και για αυτό που εμείς θεωρούμε ως "ομορφιά". Αλλά επειδή το σύστημα αυτό είμαστε κι εμείς οι ίδιοι, η αρχή θα πρέπει να γίνει πρώτα από εμάς, αν θέλουμε να ανατρέψουμε αυτή τη σαπίλα. Δε λέω να το πάμε στο ακριβώς αντίθετο άλλο και να επιβάλουμε τα δικά μας πρότυπα ομορφιάς (πχ "Οι χοντροί είναι φοβεροί και οι αδύνατοι είναι κόπανοι"), αλλά να καταλάβουμε επιτέλους ότι η εμφάνισή μας είναι καθαρά δικό μας θέμα, και ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς που επιβάλλεται να ακολουθήσουμε! Σου αρέσει όπως είσαι; Μείνε όπως είσαι. Θες ν' αλλάξεις κάτι; Άλλαξε το. Το σώμα σου είναι δικό σου να το κάνεις ό,τι γουστάρεις, αρκεί να μην το καταστρέψεις. Η υγεία σου είναι πολύ σημαντικότερη απ' την εμφάνισή σου.

Και στην τελική, κακός ψόφος στα καλλιστεία, στα άρθρα του τύπου "Χαρά για τις Ελληνίδες, η Shakira έχει κυτταρίτιδα", και στην ομοιομορφία που μας επιβάλει ο κάθε μισάνθρωπος! Όλα τα κορίτσια είναι όμορφα, όλα τα αγόρια είναι όμορφα. Είμαστε όλοι όμορφοι, απλώς σε πολλές και συναρπαστικές παραλλαγές. Κι εσύ είσαι όμορφος/η, ακριβώς όπως είσαι. Δε χρειάζεσαι έντονο κραγιόν και τόνους από ζελέ στο μαλλί για να είσαι ωραίος/α. Μπορεί το εξώφυλλο να είναι το πρώτο πράγμα που βλέπεις σ' ένα βιβλίο, αλλά είναι το περιεχόμενό του αυτό που σε κρατάει για πάντα.

Είμαστε όλοι όμορφοι!

Η πραγματική ιστορία του Μπομπ Σφουγγαράκη

Ένα αστείο κειμενάκι που είχα γράψει πριν από χρόνια στο Aparadektoi.gr, και μάλιστα νηφάλιος. Λίγη καφρίλα δεν πείραξε κανέναν.

Είν' ένα απ' τα μεγαλύτερα μυστήρια όλων των εποχών, όμοιο με την εξαφάνιση όλων των Κινέζων τεμπέληδων και την εμφάνιση της Christina Aguilera. Γιατί ο Μπομπ Σφουγγαράκης είναι κίτρινος; Ποια η θέση του στο Μάτριξ που ζούμε σήμερα; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο Μπομπ Σφουγγαράκης γεννήθηκε στις 34 Ιανουαρίου του 1953, σε ηλικία 7 χρονών. Η μητέρα του ήταν η αγέννητη τότε Πέρλα η φάλαινα, η οποία γεννήθηκε τελικά 10 χρόνια μετά από τον Ευγένιο Καβούρη, και ο πατέρας του ήταν ο Καλαμάρης Πλοκάμιας. Ωστόσο ο Καλαμάρης ποτέ δεν δέχτηκε την πατρότητα του Μπομπ Σφουγγαράκη, λόγο της ανυπαρξίας της Πέρλας που τον γέννησε. Όταν ήταν μικρός, ο Μπομπ είχε κόκκινο χρώμα επειδή ήταν φανατικός κομουνιστής και φίλαθλος του Ολυμπιακού. Καθώς περνούσαν οι μήνες ωστόσο, άλλαξε στρατόπεδο. Έγινε φανατικός Πα.Σο.Κ.ος και βάζελος, ενώ με το χρώμα του υπενθύμισε στον πατέρα του ότι αυτός ήταν ο μπαμπάς του. Έτσι σε μικρή ηλικία, κι ενώ ο Μπομπ ψάρευε αχινούς, ο Καλαμάρης τον έβαψε κίτρινο και τον εγκατέλειψε.

Για καλή του τύχη, ανέλαβε την κηδεμονία του ο Έλβις Πρίσλεϊ. Στο πρόσωπο του Μπομπ Σφουγγαράκη ο Έλβις έβλεπε ένα ηγέτη, αν και δεν ήταν σίγουρος σε τι. Τότε δεν υπήρχαν οι έγχρωμες τηλεοράσεις. Μόνο ο Μπομπ ήξερε το μυστικό του Έλβις, ότι ήταν τα βράδια σούπερ ήρωας και τιμωρός του εγκλήματος. Το 1960 λοιπόν, κατά την διάρκεια περιπολίας ρουτίνας με τον Έλβις, ο Μπομπ ανακάλυψε ένα ροζ πλάσμα που κινδύνευε θανάσιμα. Ήταν ο Πάτρικ ο Αστερίας, ο οποίος και σώθηκε από τα νύχια της Τζούλιας Αλεξανδράτου. Από τότε ο Πάτρικ και ο Μπομπ έγιναν αχώριστοι φίλοι. Το 1963 γεννήθηκε η Πέρλα, η μητέρα του Μπομπ Σφουγγαράκη. Φυσικά αυτό δεν έχει καμία σημασία πλέον. Το 1969 ο Έλβις έπρεπε να εγκαταλείψει τη Γη. Πριν μπει στο διαστημόπλοιο του Απόλλων 11, αποχαιρέτησε τον Μπομπ και τον Πάτρικ. Από τότε ο Μπομπ ορκίστηκε να φοράει παλιομοδίτικα σώβρακα, για να μη ξεχάσει ποτέ την περίοδο που έζησε με τον Έλβις. Το 2011 ανακαλύφθηκε ότι τα σώβρακα αυτά ξενερώνουν μια Ελληνίδα, αλλά ποιος νοιάζεται;

Το 1972 ο Μπομπ Σφουγγαράκης περνάει στην παγκόσμια αντίσταση. Την χρονιά εκείνη επισκέπτεται ένα κατάστημα Mac Donald. Όταν δήλωσε δημόσια ότι τα χάμπουργκερ του Mac Donald ήταν χάλια, αμέσως μπήκε στο μάτι των πολυεθνικών. Με τις αποκαλύψεις του μάλιστα ότι το κρέας προέρχεται από εξωγήινους μεταλλαγμένους δεινόσαυρους, τα παγκόσμια συμφέροντα του κήρυξαν πόλεμο. Κύριος εχθρός του ήταν ο Πλαγκτόν, ο μυστικός αρχηγός των Mac Donald. Ο πόλεμος αυτός πήρε ακραίες διαστάσεις, όταν ο Μπομπ Σφουγγαράκης επινόησε την καβουροπάτυ. Η καβουτοπάτυ είναι ένα τρόφιμο σαν χάμπουργκερ, που σύντομα κέρδισε το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Ο πρώτος που το δοκίμασε ήταν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος δούλευε στη τεχνολογία του Chronosphere των Συμμάχων, με σκοπό την αντιμετώπιση των Σοβιετικών. Οι Σύμμαχοι κέρδιζαν χάρη στην καβουροπάτυ, αλλά οι πολυεθνικές έμπλεξαν τον Μπομπ Σφουγγαράκη στο σκάνδαλο Νεροπόρτα (Watergate) με ψεύτικα στοιχεία και κλείστηκε στη φυλακή.

Η φυλακή του Μπομπ έμοιαζε περισσότερο με πόλη, όπως αποδεικνύει σχετικό βίντεο που πρέπει να ψάξετε εσείς να το βρείτε γιατί εγώ βαριέμαι να το κάνω. Ώσπου το 1981, και μετά από 1.234.567.890 αποτυχημένες απόπειρες, ο Μπομπ Σφουγγαράκης δραπέτευσε. Από τότε κανείς δεν τον ξαναείδε. Σήμερα ζει σαν ερημίτης στον Βυθό του Μπικίνι. Εκεί μοιράσει τις καβουροπάτυ με τα υπόλοιπα ψάρια και ζει ακριβώς δίπλα στο σπίτι του πατέρα του (χωρίς να το ξέρει), ο οποίος εξακολουθεί να μην αναγνωρίσει το παιδί του. Μάλιστα ο ίδιος έχει κυκλοφορήσει τη φήμη ότι ο Μπομπ είναι ερωτευμένος με τον Πάτρικ, κάτι που είχε ήδη επιβεβαιώσει ο υπουργός χωροχρονικών σχέσεων Αλογοκασκόλ το 2008.

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική, μιας και ο Μπομπ επίτηδες συντηρεί τη φήμη αυτή. Ο λόγος; Ο Μπομπ Σφουγγαράκης αρραβωνιάστηκε με την Σάντυ Φουντούκη και μετακόμιζε στον Ουρανό (Uranus).

Περισσότερες πληροφορίες στο επόμενο μου βιβλίο με τίτλο "Με τι ταΐζει τα παιδιά μας το εστιατόριο στην άκρη του Σύμπαντος;", το οποίο αποτελεί το πέμπτο βιβλίο της σειράς "Βαριούνται ανάμεσα μας". Άλλοι τίτλοι της σειράς είναι:

"Ποιος είναι αυτός ο Δίας τέλος πάντων, μαμώ το Δια τους;"
"1.296 ερωτικές στάσεις σε 0 βαρύτητα"
"Συνταγές με άντερα Αλγολιανής σαύρας"
"Η βίβλος της μπουρδολογίας"

Πού είναι οι ήρωες σήμερα;

Ήμουν χτες στο ταξί κι άκουγα τον Γιώργο Τράγκα να αναπολεί να παιδικά και εφηβικά του χρόνια, όπου μάθαινε για τους ήρωες του '21 και εμπνέονταν απ' αυτούς. Έπειτα, άρχισε να αναρωτιέται. Πού είναι αυτοί οι ήρωες σήμερα; Γιατί δεν έχουμε μια Μπουμπουλίνα, έναν Καραΐσκάκη, έναν Ανδρούτσο, έναν Κολοκοτρώνη, να μας εμπνέουν και να μας ξεσηκώνουν, να εναντιωθούμε ενάντια σε ό,τι μας συντρίβει και σε ό,τι μας εξευτελίζει; Πού είναι όλοι αυτοί οι ήρωες; Θυμήθηκα έναν παππούλη πριν από χρόνια σ' ένα λεωφορείο, να φωνάζει και να κλαίει: "Ένας πατριώτης δεν υπάρχει να μας σώσει; Πού είναι ένας πατριώτης να μας σώσει;".

Καλή ερώτηση. Υπάρχουν ακόμα ήρωες; Κι αν ναι, πού είναι οι ήρωες σήμερα; Μήπως σε σημεία που δεν έχουμε ούτε καν σκεφτεί να ψάξουμε;

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν ήρωες ή μεσσίες, ότι κανένας σωτήρας δεν πρόκειται να μας ζώσει, ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μέσα στο κλουβί μας και στα προβλήματά μας για πάντα. Μπορείς να περιμένεις όσο θέλεις, μα κανένας Χριστός, καμία Παναγία, κανένας Κολοκοτρώνης, καμία Μπουμπουλίνα, καμία Wonder Woman, κανένας εξωγήινος, κανένας Ελ, κανένα ξανθό γένος, κανένας Kane δε θα έρθει να σε σώσει. Και ίσως κι αυτός να είναι ένας απ' τους λόγους που είμαστε σ' αυτό το σημείο. Επειδή περιμέναμε βαρβάρους που δεν υπάρχουν πια.

Προσέξατε κάτι; Συνήθως όσοι μιλάνε για ήρωες έχουν στο μυαλό τους ή ιστορικά πρόσωπα, ή φανταστικά πρόσωπα, ή χάρτινους ήρωες σαν τον Spiderman και τον Hulk. Ήρωες, που πλέον λειτουργούν ως μέσο ξεσπάσματος καταπιεσμένων αισθημάτων, ως πηγή ελπίδας για κάτι καλύτερο, αλλά και ως δικαιολογία για τεμπελιά. "Γιατί να κάνω κάτι για να ελευθερωθώ, αφού θα έρθει κάποιος να με ελευθερώσει; Γιατί να κάνω κάτι εγώ, όταν μπορώ να περιμένω κάποιον άλλον να το κάνει;". Κάτι σαν τη σάτιρα του Λαζόπουλου ή τις επιθεωρήσεις του Σεφερλή στο θέατρο, που ο λαός επικροτεί για να ξεσπάει μέσω αυτών (ακόμη κι αν τα σχόλιά τους είναι απαράδεκτα κι εμετικά), και μετά να συνεχίσει την ίδια απάνθρωπη ζωή, περιμένοντας έναν "πατριώτη" να τον σώζει. Σκλάβος της αναμονής των "ηρώων".

"Πες τα ρε φίλε!". Εσύ γιατί δεν τα λες; Περίμενες εμένα να τα πω; Στόμα δεν έχεις;

Κάτι μου λέει ότι αν το παραπάνω γκράφιτι ανέβαινε στο Facebook, τότε όσοι το επιδοκιμάζουν αφήνοντας ένα ξενέρωτο like και σχόλια όπως "Συμφωνώ" και "yeahh!", δεν αποκλείεται να είναι και οι ίδιοι που θα εξακολουθούν να περιμένουν έναν "ήρωα πατριώτη" να καθαρίζει για πάρτι τους. Τι κρίμα, όμως, που οι "ήρωες πατριώτες" πέθαναν εδώ και πολύ καιρό. Ή τους πάτησε το τρένο, ή ανέβηκαν σ' αυτό κι έγιναν οι μηχανοδηγοί του.

Άρα αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ήρωες πια; Ότι κανένας δεν μπορεί να μας βοηθήσει, ή έστω να μας εμψυχώσει και να μας εμπνέει; Ότι οι ήρωες βρίσκονται μόνο στο μάθημα της Ιστορίας και στα κόμικς; Όχι απαραίτητα, γιατί ήρωες υπάρχουν, αλλά όχι όπως τους φανταζόμαστε. Ήρωες είναι και οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που δεν έχουν καμία υπερφυσική δύναμη, αλλά βάζουν κάτω και τον Τσακ Νόρις με τα επιτεύγματά τους. Καθημερινοί άνθρωποι, με σωματική και πνευματική αντοχή μεγαλύτερη κι από τανκ, έτοιμοι να ρισκάρουν τα πάντα για να δημιουργήσουν και να προσφέρουν. Γενναίοι άνθρωποι που βάζουν το κοινό καλό πάνω απ' το προσωπικό τους συμφέρον, κι ας ξέρουν ότι το κόστος που θα πρέπει να πληρώσουν είναι μεγάλο. Και προφανώς δεν αναφέρομαι σε όσους καταφεύγουν σε κούφιους λεονταρισμούς, μιας και συνήθως αυτοί είναι οι πρώτοι που στο πρώτο πρόβλημα βάζουν την ουρά τους στα σκέλια.

Ποιος είναι ήρωας, λοιπόν; Ήρωας δεν είναι ένας εξωγήινος θεός που σταματάει νταλίκα με το στήθος του, αλλά ένας θνητός που μπαίνει σε φλεγόμενο σπίτι για να σώζει μια οικογένεια. Ήρωας δεν είναι ο cool νταής που πουλάει μούρη για να ρίχνει κάτω τα γκομενάκια, αλλά ο "αδύναμος" στρατιωτικό νοσοκόμος που τρέχει πάνω σε ναρκοπέδιο για να σώζει τους συντρόφους του. Ήρωας δεν είναι αυτός που κρατάει όπλο και το χρησιμοποιεί για να δείξει ότι είναι κάτι, αλλά αυτός που μπορεί να αφοπλίζει κάποιον μόνο με το λόγο και την κατανόηση, κι ας ξέρει ότι έτσι μπορεί να φάει μια σφαίρα στο κεφάλι. Ήρωας δεν είναι ο "επαναστάτης" του καναπέ που γκρινιάζει για να γκρινιάζει και λέει όχι στα πάντα, αλλά αυτός που προτιμά να έχει δίκιο όταν όλοι έχουν άδικο και να πολεμά την αδικία με την αλληλεγγύη, κι ας ξέρει ότι πάει κόντρα στο κατεστημένο με κίνδυνο κάποιος να τον "αυτοκτονήσει". Ήρωας δεν είναι αυτός που σβήνει τα φώτα για μία μόνο ώρα όλο το χρόνο, αλλά αυτός που προκαλεί το τερατώδες σύστημα με το μυαλό του και τη σεμνότητά του. Μα πάνω απ' όλα, ήρωας δεν είναι αυτός που λέει ότι δε φοβάται τίποτα, αλλά αυτός που παραδέχεται ότι φοβάται τα πάντα αλλά αντιμετωπίσει τους φόβους του. Με άλλα λόγια, ο οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει ήρωας, αν δεν είναι ήδη ήρωας χωρίς να το ξέρει.

Ωραία όλα αυτά, αλλά τι θα λέγατε για έναν ήρωα που έσωζε την ανθρωπότητα από βέβαιο θάνατο; Κι όμως, υπήρξε. Δεν ήταν ο Batman ή ο Captain Planet, μα ένας Σοβιετικός με λογική και κότσια, που σταμάτησε τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο και το πυρηνικό ολοκαύτωμα πριν καν ξεκινήσει.

Το 1962, στο αποκορύφωμα της Κρίσης του Κόλπου, ο επιλαχών στην διοίκηση Βασίλι Αλεξάντροβιτς Αρχίποφ του Σοβιετικού υποβρυχίου B-59 αρνήθηκε ν' ακολουθήσει την εντολή του Διοικητή, να εκτοξεύσει πυρηνικές τορπίλες ενάντια σε Αμερικάνικα πολεμικά πλοία, αποτρέποντας τον επακόλουθο θερμοπυρηνικό πόλεμο που θα ξεσπούσε. Οι Αμερικανοί έριχναν βόμβες βάθους κοντά στο υποβρύχιο, σε μια προσπάθεια εξαναγκασμού του για ανάδυση, αγνοώντας ότι διέθετε πυρηνικό οπλισμό. Οι 3 Σοβιετικοί αξιωματικοί του υποβρυχίου, χάνοντας την ραδιοφωνική επαφή με την Μόσχα, συμπέραναν ότι ξέσπασε ο Τρίτος Παγκόσμιο Πόλεμος. Οι 2 απ' τους αξιωματικούς συμφώνησαν να "πετάξουν τα πολεμικά σκάφη απ' το νερό". Η συμφωνία απαιτούσε ομόφωνη συγκατάθεση, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε με τη διαφωνία του Βασίλι Αρχίποφ. Αν και ο Βασίλι συμφωνούσε, θα ήμασταν όλοι νεκροί!

Άλλα παραδείγματα άγνωστων ηρώων; Κανένα πρόβλημα. Κλερ Πάτερσον, ο άνθρωπος που το 1956 προσδιόριζε την ηλικία της Γης με μέγιστη ακρίβεια. Ο ίδιος ανακάλυψε ότι είχε συγκεντρωθεί μεγαλύτερη ποσότητα μολύβδου στην ατμόσφαιρα απ' όσο θα έπρεπε, και μάλιστα προερχόμενη από ανθρώπινα αίτια. Ο μόλυβδος προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην υγεία και στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα η δημοσίευση αυτής της "ενοχλητικής" αλήθειας να τον έφερε σε πορεία σύγκρουσης με τα εταιρικά συμφέροντα. Μετά από μια πολύχρονη επιστημονική και δικαστική διαμάχη, ο Πάτερσον δικαιώνεται και η χρήση μολύβδου απαγορεύεται. Αν δεχόταν να σιωπήσει την έρευνά του, ποιος ξέρει πόσοι θα πέθαιναν κάθε χρόνο από το μόλυβδο;

Άλλο ένα παράδειγμα. Υπατία, ίσως η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που διακρίθηκε στα μαθηματικά. Αποτελούσε σύμβολο της μάθησης και της επιστήμης, έννοιες οι οποίες την εποχή εκείνη ταυτίζονταν ευρέως από τους πρώτους Χριστιανούς με την ειδωλολατρία. Ήξερε ότι αυτό δε θα είχε καλή κατάληξη, αλλά δεν πτοήθηκε. Προτίμησε την αγάπη της για τη γνώση απ' το φόβο. Τελικά, δολοφονήθηκε το 415, με διαμελισμό από μια ομάδα φανατισμένων Χριστιανών (λες και ο ίδιος ο Χριστός θα επιδοκίμασε ποτέ μια τέτοια βαρβαρότητα), που την αποτελούσαν μοναχοί και οπαδοί του πατριάρχη Κυρίλλου, ο οποίος τη μισούσε.

Αυτοί δεν είναι παρά μερικοί απ' τους ανθρώπους που άλλαξαν τον κόσμο, τόλμησαν να πάνε κόντρα στο κατεστημένο, και δεν έσωζαν μόνο μια χώρα αλλά ολόκληρο το ανθρώπινο είδος. Κι όμως, δεν μαθαίνουμε γι' αυτούς στο σχολείο. Μαθαίνουμε για τον Κολοκοτρώνη και τον Καραΐσκάκη, και μετά το απόλυτο τίποτα. Δεν αντιλέγω. Να μαθαίνουμε για τον Κολοκοτρώνη, αλλά να παθαίνουμε και για τον Αρχίποφ. Να μαθαίνουμε για τον Καραϊσκάκη, αλλά να μαθαίνουμε και για τον Πάτερσον. Να μαθαίνουμε για την Μπουμπουλίνα, αλλά να μαθαίνουμε και για την Υπατία. Μα το σημαντικότερο απ' όλα είναι να μάθουμε ότι ήρωας δεν είναι μόνο αυτός που παίρνει το καριοφίλι και ξεσηκώνει τον υποδουλωμένο λαό ενάντια στον δυνάστη του. Είναι και ο γιατρός, που χρησιμοποιεί το ίδιο του το σώμα για να δοκιμάσει εμβόλια που μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι και ο επιστήμονας, που ξεσκεπάζει "ενοχλητικές" για το κατεστημένο αλήθειες. Είναι και ο αστυνόμος και ο πυροσβέστης, που σταματά τρομοκράτες και φωτιές με κίνδυνο τη ζωή του. Είναι και ο κάθε ακτιβιστής και στοχαστής, που εναντιώνεται στον παραλογισμό και στην κτηνωδία του εκάστοτε συστήματος και μιλά για αγάπη αντί για μίσος. Είναι και ο κάθε εξερευνητής, που ξέρει ότι μπορεί να βρει τραγικό θάνατο σε σπηλιές, σε ερημικές εκτάσεις, στα βάθη των ωκεανών, ή ακόμη και στα πέρατα του Διαστήματος, αλλά επιλέγει να το κάνει και να ξεκλειδώσει τα μυστικά της Φύσης και του Σύμπαντος. Ήρωας είναι και η μητέρα, που προστατεύει το παιδί της από κινδύνους που μπορούν να σκοτώσουν και την ίδια.

Με άλλα λόγια, ήρωας μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε. Δεν έχει σημασία η ιεραρχική θέση ή οι πολιτικές απόψεις. Κάθε άνθρωπος είναι ένας υποψήφιος ήρωας, και στον πλανήτη μας υπάρχουν 7.000.000.000 ήρωες. 7.000.000.000 λύτες προβλημάτων, ο καθένας με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Και ο πιο απλός και συνηθισμένος άνθρωπος μπορεί να κάνει εκπληκτικά πράγματα και ν' αλλάξει τον κόσμο, αν δεν το κάνει ήδη αυτή τη στιγμή.

Κάποια στιγμή, ο Τράγκας εκφράσει ένα παράπονο. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάποιοι θεωρούν τους ήρωες του '21 ως απλούς ανθρώπους, κάτι που ο ίδιος το θεωρεί προσβλητικό. Για μένα, αυτό μόνο προσβλητικό δεν είναι, γιατί υπογραμμίζει αυτό που λέω. Ότι ακόμη και οι πιο απλοί άνθρωποι μπορούν ν' αλλάξουν το ρου της Ιστορίας.

Απλοί άνθρωποι, σαν... εσένα! Ναι, σ' εσένα μιλάω, που διαβάζεις αυτό το κείμενο αυτή τη στιγμή. Θέλεις κάποιον να σε βοηθήσει; Κοίτα στον καθρέφτη και θα βρεις τον ήρωα που χρειάζεσαι. Σωστά κατάλαβες, αυτός είσαι εσύ. Δε χρειάζεσαι υπερδυνάμεις, ούτε εξουσία, ούτε εμπειρία στο να στήνεις κλεφτοπόλεμο. Ξέρεις τις δυνάμεις σου. Αν δεν τις ξέρεις, ανακάλυψε τες. Χρησιμοποίησε τες. Μην περιμένεις "ήρωες". Γίνε εσύ ένας. Γίνε ο ήρωας που έχεις ανάγκη. Μπορείς!