Ένας Δάσκαλος από αστρόσκονη

"Ο μέτριος δάσκαλος μιλάει. Ο καλός δάσκαλος εξηγεί. Ο εξαιρετικός δάσκαλος δείχνει. Ο μεγάλος δάσκαλος εμπνέει."
Γουίλιαμ Άρθουρ Γουόρντ, 1921-1994, Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας

Στο κείμενο που είχα γράψει για τον μεγάλο Βαγγέλη Παπαθανασίου, είχα πει ότι έχουμε μάθει να πιστεύουμε πως ό,τι σχηματίσει την προσωπικότητά μας, το εμείς μας και τη ζωή μας, αποτελείται αποκλειστικά και μόνο από εμάς και μόνο εμάς, λες κι είμαστε εντελώς αποκομμένοι απ' τους ανθρώπους, το περιβάλλον και τα γεγονότα που συνεχώς μας περιβάλουν. Όχι ότι περίμενα τίποτα καλύτερο από ένα πολιτισμικό ρεύμα που βάζει το εγώ πάνω απ' το εμείς κι έχει κάνει σημαία τον ατομικισμό, αφήνοντάς μας έτσι μόνους κι απαθείς σ' έναν ωκεανό ανθρώπων και συμβάντων. Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν είναι μόνος του. Ακόμη κι όταν είμαστε κάπου μόνοι μας, με μόνη συντροφιά τις σκέψεις μας, μας συντροφεύουν άνθρωποι που με τον δικό τους μοναδικό τρόπο έχουν γίνει ένα με την ζωή μας και με την ίδια μας την ύπαρξη. Οι γονείς μας, τα αδέλφια μας, οι φίλοι μας, αγαπημένοι μας συμμαθητές, συμφοιτητές και συνάδελφοί, το πολύ ξεχωριστό μας ταίρι, τα παιδιά μας γενικά όλοι όσους έχουν κερδίσει επάξια την εμπιστοσύνη μας κι έχουμε επιτρέψει να ενσωματωθούν με εμάς, να γίνουν αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής μας, σαν ξεχωριστοί γαλαξίες που συγκρούονται και συγχωνεύονται για να σχηματίσουν έναν μεγαλύτερο και πιο πλούσιο γαλαξία. Ανάμεσά τους και κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι που ζουν για να προσφέρουν και που τους έχουμε αγκαλιάζει κι αγαπήσει, που τους έχουμε κάνει επίτιμα μέλη της οικογένειάς μας, κι ας μην έχουμε μοιραστεί ποτέ το φαγητό μας και το σπίτι μας. Οι δάσκαλοι.

Συνήθως όταν ακούμε τη λέξη "δάσκαλος", μας έρχεται στο νου ένας καλοντυμένος κύριος σε μια τάξη στο σχολείο που διδάσκει νέα πράγματα στα παιδιά, αποτελώντας ουσιαστικά γέφυρα μεταξύ των βιβλίων και των μυαλών των μαθητών. Στην πραγματικότητα, δάσκαλος μπορεί να είναι ο καθένας. Μια ευγενική κυρία στο νηπιαγωγείο που μαθαίνει στα παιδιά μας να γράφουν και να δημιουργούν, ένας φιλικός παππούλης που διδάσκει στα γειτονόπουλα πώς ήταν η πόλη όταν ήταν κι εκείνος παιδί, ένας youtuber που χρησιμοποιεί το κανάλι του για να διδάξει αστροφυσική ή ιατρική, ένας άγνωστος περαστικός που προσφέρει συμβουλές καθισμένος σ' ένα πεσουλάκι. Ακόμη κι εμείς οι ίδιοι μπορούμε να γίνουμε δάσκαλοι ακόμη κι όταν δεν το καταλαβαίνουμε. Όταν δίνουμε συμβουλές, όταν γινόμαστε αναμεταδότες γνώσεων κι εμπειριών, όταν προσφέρουμε στα παιδιά μας τη σκυτάλη της σοφίας που έχουμε συγκεντρώσει όλα αυτά τα χρόνια, γινόμαστε ουσιαστικά δάσκαλοι. Αυτό βέβαια μας βαραίνει και με την ευθύνη της συνέπειας και της ορθότητας που πρέπει να έχει ένας δάσκαλος, με τις θυσίες που πρέπει να κάνει, με τον χρόνο και την ενέργεια που πρέπει να αφιερώσει, και με όλα τα βάρη αυτού του ιερού καθήκοντος που οφείλει να κουβαλήσει.

"Ένας δάσκαλος, που προσπαθεί να διδάξει χωρίς να εμπνεύσει στον μαθητή την επιθυμία να μάθει, σφυρηλατεί ψυχρό σίδερο."
Χόρας Μαν, 1796-1886, Αμερικανός λόγιος & πολιτικός

Προφανώς λοιπόν και δεν μιλάμε για κάτι κλειστόμυαλα δασκαλάκια της κακιάς ώρας που δεν έχουν αυτή την ευθύνη, δεν έχουν καμία ιδέα πάνω στο τι διδάσκουν με αποτέλεσμα πολλές φορές να λένε άρες μάρες κουκουνάρες, κάνουν τη δουλειά αυτή αποκλειστικά και μόνο για έχουν μια δουλίτσα (ή για να πουλήσουν μούρη, όπως όντως έχω δει να κάνουν μερικοί), βασίζονται σε ό,τι είχαν μάθει πριν από 50 χρόνια κι αρνούνται πεισματικά να μάθουν νέα πράγματα, μετατρέπουν ακόμη και το πιο συναρπαστικό μάθημα σε αγγαρεία, και ξεσπάνε τα κόμπλεξ τους πάνω στα παιδιά μας με φωνές και με την πατροπαράδοτη βέργα. Μιλάμε για Δασκάλους. Με Δ κεφαλαίο. Με ανθρώπους που σέβονται κι αγαπούν αυτό που κάνουν, που θέλουν να κουβαλούν τα βάρη της ευθύνης της συνέπειας της διδασκαλίας, κι ας έχει σπάσει η πλάτη τους. Κάποιοι απ' αυτούς πηγαίνουν σε πολλά σχολεία την ημέρα, θυσιάσουν χρόνο και χρήματα και κοιμούνται στο αυτοκίνητό τους, γιατί βάζουν πάνω απ' όλα το καθήκον τους στη διδασκαλία. Κάποιοι άλλοι, με ήρεμη ψυχή και καθαρό νου, τορπιλίζουν το κατεστημένο με το να διδάσκουν "αιρετικές" κι άβολες αλήθειες που χαλάνε τη σούπα του κάθε γραβατοφορεμένου "μεσσία". Κι είναι και κάποιοι άλλοι που βρίσκονται στη πρώτη γραμμή της αιώνιας μάχης μεταξύ της γνώσης και της αμάθειας, σαν στρατηγοί και στρατιώτες ταυτόχρονα, με όπλο τους ένα τηλεσκόπιο κι ασπίδα ένα βιβλίο. Όλοι τους όμως έχουν μάθει πως ένας Δάσκαλος θα πρέπει πρώτα να 'ναι μαθητής. Να μην αρκείται μόνο στο να διδάσκει, αλλά και να ψάχνει, να ανακαλύπτει νέα πράγματα, να έχει πάντα το μυαλό του ανοιχτό, και να μαθαίνει τον κόσμο ακόμη και μέσω των ίδιων του των μαθητών. Όχι απλά να διδάξει τους μαθητές του, αλλά και να τους κάνει να θέλουν να μάθουν, να αγαπήσουν τη μάθηση, να γίνουν άξιοι συνεχιστές και διάδοχοι του έργου του. Και σήμερα θα σας μιλήσω για έναν τέτοιον Δάσκαλο.

"Η δημιουργική δραστηριότητα μπορεί να περιγραφεί σαν ένα είδος εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπου ο δάσκαλος και ο μαθητής συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο."
Άρθουρ Κέστλερ, 1905-1983, Ουγγροβρετανός συγγραφέας

Τον Δάσκαλο αυτόν τον γνώρισα το 1994, τη χρονιά που ανακάλυψα τον κόσμο της αστρονομίας. Είχα βρει τότε κάτι πεταμένα κομμάτια από λάμπα κι έφτιαξα έναν μικρό δορυφόρο απ' αυτά. Αμέσως έτρεξα στους δασκάλους μου στο Δημοτικό για να μοιραστώ τη νέα μου αυτή ανακάλυψη. Μόλις το έμαθε αυτό η μητέρα μου, με πήγε στο Ευγενίδιο Ίδρυμα να γνωρίσω έναν κύριο. Ο κύριος αυτός ήταν πολύ χαλαρός και πολύ φιλικός. Έζησε εμπειρίες κι ήξερε πράγματα που τότε δεν μπορούσα ούτε καν να φανταστώ, αλλά δεν με κοιτούσε αφ' υψηλού σαν μικρόψυχη σνομπαρία. Δεν ήταν υπερόπτης. Μιλήσαμε για αστρονομία και για το Διάστημα σαν να ήμασταν φίλοι. Είχα πάρει μαζί μου κι ένα παλιό βιβλίο, το "Διάστημα: Αστέρες, Πλανήτες και Διαστημόπλοια" της σειράς Παράθυρα στον Κόσμο, που μάλιστα το είχα κάνει φύλλο και φτερό απ' το πολύ διάβασμα. Όχι μόνο δεν τον πείραξε αυτό, αλλά μου είπε και το εξής: "Όσο ποιο πολλά βιβλία χαλάς, τόσο πιο μπροστά θα πας". Κάπου πάνω στη συζήτηση μου είχε πει ότι ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη. Εγώ του απάντησα ότι πολλά χελιδόνια μπορούν. Η μητέρα μου είπε ότι ξαφνιάστηκε ευχάριστα με αυτό που είπα και χαμογέλασε. Ήταν λες κι ένας πάνσοφος δάσκαλος να έμαθε κάτι καινούριο από έναν ταπεινό μαθητή.

Τ' όνομά του; Διονύσης Σιμόπουλος.

Αυτή ήταν η πρώτη μας συνάντηση, μα όχι κι η τελευταία. Ο Διονύσης δεν ήταν μονίμως κλεισμένος σ' ένα γραφείο κι αποκομμένος απ' τον υπόλοιπο κόσμο. Πάντα έβρισκε χρόνο για να υποδεχτεί στο γραφείο του τους μαθητές του που τον έχουν ως προσωπικό μέντορα κι ήρωα, πάντα τους άκουγε και πάντα τους έκανε να νιώθουν σαν το σπίτι τους. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι δεν πρέπει ποτέ να συναντάς τους ήρωες σου ("never meet your heroes"), γιατί οι υψηλές σου προσδοκίες γι' αυτούς κι ο πραγματικός εαυτός που μπορεί να κρύβουν μπορεί να προκαλέσει έκρηξη πιο καταστροφική κι από έκρηξη που προκαλείται όταν φέρουμε σ' επαφή ύλη κι αντιύλη. Κι όμως εδώ δεν ισχύει. Ο Διονύσης ήταν ό,τι έδειχνε. Δεν ήταν κομπλεξικός. Και χάρη στο έργο του και την πραγματικά αστρική προσωπικότητά του είχε πολλούς μαθητές. Μαθητές που όχι μόνο τους αγκάλιασε, αλλά τους έδινε και τη σκυτάλη για να συνεχίσουν το έργο του. Πολλοί λένε ότι πετυχημένος είναι αυτός που βγάζει πολλά λεφτά, που είναι διάσημος, που πουλάει μούρη και κάνει τους πάντες δούλους και σκουπίδια του. Όχι. Πετυχημένος είναι αυτός που τιμά και κάνει περήφανο τον Δάσκαλό του, κι ενίοτε τον ξεπερνά.

Ο Δάσκαλος ήταν πάντα μαζί μας. Πάντα δίπλα μας και μέσα στον νου μας. Τον υποδεχτήκαμε και τον αγκαλιάσαμε χάρη στα άρθρα που έγραφε στο Έθνος της Κυριακής, σε σειρές όπως το Παράθυρο στο Σύμπαν που έβαζε η Εκπαιδευτική Τηλεόραση, σε CD-ROMs όπως το Πλανήτες και Δορυφόροι, σε βιντεοκασέτες όπως για το άστρο των Χριστουγέννων και τους εξωγήινους πολιτισμούς, στις συνεντεύξεις που έδινε στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και στο Διαδίκτυο, και σ' όλα τα βιβλία που δεν σταματούσε ποτέ να γράφει. Και χάρη στη διδασκαλία του, στο χαμόγελό του και στην αγάπη του για το Σύμπαν, παραμένει ακόμη και σήμερα μαζί μας. Έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας ακόμη και χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Αυτή άλλωστε είναι κι η ομορφιά των βιβλίων. Είναι πάντα εκεί, να σε περιμένουν, να γίνουν γέφυρες που σου επιτρέπουν να μπαίνεις στο μυαλό και να ακούσεις τη φωνή κάποιου. Κάποιου που μπορεί και να έχει πεθάνει πριν από πολύ καιρό.

Ο Δάσκαλος δεν είναι πια μαζί μας. Το πνεύμα του εγκατέλειψε το σώμα του τον Αύγουστο του 2022. Η είδηση του θανάτου του έπεσε σαν κεραμίδι στο κεφάλι μας, ακόμη κι όταν ήδη γνωρίσαμε ότι για χρόνια πολεμούσε το τέρας του καρκίνου κι ότι δεν θα ζούσε για πολύ. Κι όμως αυτό δεν τον ανησυχούσε και πολύ. Ήταν Επικούρειος. Ο Επίκουρος έλεγε ότι ο θάνατος είναι εκεί που βρίσκεται. Όσο είναι μακριά μας, δεν μας ενδιαφέρει. Αν επέλθει ο θάνατος, πάλι δεν μας ενδιαφέρει, γιατί εμείς θα έχουμε φύγει. Δεν ήθελε να τον θρηνήσουμε. Ακόμη και στο τέλος της ζωής του δεν έλειπε το χιούμορ του. Δύο ημέρες πριν ξεκινήσει το ταξίδι του στην αιωνιότητα, ζήτησε απ' την οικογένειά του να αλλάξει το cover photo στη σελίδα του στο Facebook με το κλασσικό "That's all, folks!" των Looney Tunes. Δεν ήθελε να στάξουν απ' τα μάτια μας δάκρυα λύπης που δεν είναι πια μαζί μας, μα δάκρυα συγκίνησης για όλα όσα μάθαμε και ζήσαμε μαζί του. Θυμάμαι μάλιστα η τελευταία ανάμνηση μαζί του ήταν πριν από μερικά χρόνια στο πλανητάριο, όπου με αναγνώρισε και με χαμόγελο μου είπε "Τι κάνεις; Καλά είσαι;". Και ξέρετε κάτι; Μου αρέσει αυτό σαν τελική ανάμνηση. Φιλικός μα και σκεπτικιστής, καλοσυνάτος χωρίς όμως να μασάει τα λόγια του, πάντα όμως μ' ένα χαμόγελο στα χείλη. Ένα αιώνιο χαμόγελο που πλέον θα το κοιτάμε στον ουρανό.

Ο Διονύσης συνήθισε να λέει. "Είμαστε όλοι μας αστρόσκονη, και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα. Κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν από τις στάχτες ενός, κάποιου, πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο". Και μέρος της αστρόσκονης που θα αποτελέσει τα μελλοντικά άστρα και τους μελλοντικούς αστρανθρώπους θα 'ναι κι ο ίδιος ο Διονύσης. Σ' ευχαριστώ για όλα, Δάσκαλε. Και νομίζω πως ξέρω ποιο τραγούδι θα έχω στο νου μου όταν θα σε σκέφτομαι.

I feel it once again
It's overwhelming me
His spirit's like the wind
The angel guarding me
Oh, I know, oh, I know
He's watching over me
Oh, I know, oh, I know
He's watching over me

Στους επιστήμονες, λοιπόν...

"Έχω τη γνώμη ότι σωστά υποστηρίζεται ότι, ούτε οι Ηνωμένες πολιτείες, ούτε κανένα απ' τα υπόλοιπα έθνη μπορεί μονάχο του να λύσει τα σπουδαία προβλήματα που ταλανίζουν σήμερα τον κόσμο. Τα προβλήματα που βαραίνουν αυτή τη στιγμή - η σταθερή αύξηση του πληθυσμού, η εξάντληση των φυσικών μας πόρων, τα σκουπίδια που κινδυνεύουν να μας πνίξουν, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η παρακμή των πόλεων, η ποιότητα της ζωής που ολοένα χειροτερεύει - είναι αλληλοεξαρτώμενα και παγκοσμίου χαρακτήρα.

Κάθε έθνος, όσο πλούσιο και αν είναι -σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες- όσο μεγάλο και αν είναι -σαν τη Σοβιετική Ένωση- όσο πολυάνθρωπο και αν είναι -σαν την Κίνα- δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα αυτά δίχως αναφορά στον υπόλοιπο κόσμο. Μολονότι, λόγου χάρη, οι Ηνωμένες Πολιτείες σταθεροποίησαν τη στάθμη του πληθυσμού, καθάρισαν το έδαφός τους, το νερό που πίνουν, τον αέρα που αναπνέουν, σάρωσαν τα απορρίμματά τους, και ανακύκλωσαν τους φυσικούς τους πόρους, όλα αυτά δεν ωφέλησαν σε τίποτα εφόσον ο υπόλοιπος κόσμος δεν κατόρθωσε τίποτα απ' αυτά.

Τα προβλήματα αυτά, όσο μένουν άλυτα, θα βαραίνουν πάνω μας και θα μας καταθλίβουν με σταθερή επιτάχυνση της αθλιότητας κάθε χρόνο που περνά. Ωστόσο, για να τα λύσουμε, απαιτεί να πάψουμε να σκεφτόμαστε μέσα από στενά εθνικιστικά πλαίσια. Κανενός είδους τοπικιστική εθνική περηφάνια, οπουδήποτε στον κόσμο, κανενός είδους πατριωτική φλόγα εθνικιστικής κλίμακας, καμία σημαία, καμία προκατάληψη για χάρη μιας ιδιαίτερης τοπικιστικής κουλτούρας και παράδοσης, καμία πίστη σε καμία ανωτερότητα -προσωπική ή εθνική- δεν μπορεί να επιβληθεί πάνω στους ψυχρούς αριθμούς. Τα έθνη ολόκληρου του κόσμου πρέπει να συνεργαστούν για ν' αναζητήσουν τη δυνατότητα της αμοιβαίας ζωής, αλλιώς θα παραμείνουν διαχωρισμένα μεταξύ τους και εχθρικά το ένα προς το άλλο, για ν' αντιμετωπίσουν τη βεβαιότητα του αμοιβαίου θανάτου.

Ούτε και η συνεργασία μπορεί να 'ναι μια επισφαλής συμφωνία μεταξύ ίσων, μα επηρμένων, που ο καθένας τους θα 'ναι έτοιμος να προσβάλλει τον άλλο, να τον αδικήσει, έτοιμος να επωφεληθεί σε βάρος των άλλων. Τόσο ελάχιστος χρόνος απέμεινε, τόσο μεγάλοι έχουν γίνει οι κίνδυνοι της καταστροφής, ώστε δεν υπάρχει περιθώριο για παζαρέματα σε επιμέρους λεπτομέρειες, για ελιγμούς, ή για απειλές ανά πάσα στιγμή ότι θα τα μαζέψουμε και θα πάμε σπιτάκι μας. Η παγκόσμια συνεργασία πρέπει να πάρει τη μορφή μιας παγκόσμιας κυβέρνησης, που θα 'χει την ικανότητα να λαμβάνει και να εφαρμόζει τις αναγκαίες αποφάσεις, και ενάντια στην οποία, κανένα επιμέρους έθνος δε θα 'χει ούτε το δικαίωμα, ούτε τη δύναμη να σηκώσει τα όπλα.

Τυραννία; Ασφαλώς. Όπως ακριβώς είναι η τυραννία της Ουάσινγκτον πάνω στην Αλβανία, ή της Αλβανίας πάνω στη Νέα Υόρκη και της Νέας Υόρκης πάνω μου. Μολονότι ο καθένας από μας, προσωπικά, βασανίζεται από τις οικονομικές απαιτήσεις και ταλαιπωρείται απ' τις ατελείωτες απαιτήσεις της γραφειοκρατίας τριών διαφορετικών κυβερνητικών επιπέδων, εντούτοις τα δεχόμαστε όλα, στωικά λίγο πολύ, με τη σταθερή πεποίθηση πως η ζωή, διαφορετικά, θα ήταν χειρότερη. Ένα τέταρτο επίπεδο, θα ήταν ένα χαμηλό τίμημα που θα πληρώναμε για να διατηρήσουμε τον πλανήτη μας βιώσιμο.

Ποιος όμως πάνω στη Γη αντιλαμβάνεται καλύτερα το χαρακτήρα των προβλημάτων που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Αυτοί μπορούν να μετρήσουν, με μεγαλύτερη ακρίβεια και μεγαλύτερη σύνεση, την αποστράγγιση των φυσικών πόρων του κόσμου, την επίδραση και τις συνέπειες της παγκόσμιας μόλυνσης του περιβάλλοντος και τους κινδύνους μιας οικολογίας που μας κατακερματίζει.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη θα σήκωναν ρεαλιστικότερα στους ώμους τους ένα μεγάλο μερίδιο απ' την ευθύνη για τα προβλήματα που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Εφόσον πρόθυμα δέχονται ότι, χάρη σ' αυτούς μειώθηκε ο αριθμός των θανάτων, και χάρη σ' αυτούς κατορθώθηκε η εκβιομηχάνιση του κόσμου, το ίδιο πρόθυμα θα μπορούσαν να αποδεχτούν ένα μεγάλο μερίδιο απ' την ευθύνη για τα όχι και τόσο επιθυμητά παρεπόμενα που συνόδεψαν αυτές τις κατακτήσεις.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη θα μπορούσαν να δεχτούν να δείξουν το δρόμο προς την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Σε ποιους άλλους μπορούμε να στηριχτούμε για την επεξεργασία ανθρωπιστικών συστημάτων για να μειωθούν οι πληθυσμοί, αποτελεσματικών μεθόδων πρόληψης ή ανάσχεσης της μόλυνσης του περιβάλλοντος, λεπτών "μεθόδων ανακύκλωσης" των φυσικών πόρων; Είναι φυσικό πως όλα τούτα θα στηριχτούν πάνω στη σταθερά αυξανόμενη σοφία με την οποία τούτη η γνώση εφαρμόζεται.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να υψωθούν πάνω από τους περιορισμούς εθνικών ή εθνικιστικών προκαταλήψεων και να μιλήσουν στο όνομα της ανθρωπότητας σαν συνόλου; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Τα έθνη του κόσμου είναι διαιρεμένα από άποψη αγωγής και πολιτισμού: από άποψη γλώσσας, θρησκείας, προτιμήσεων, φιλοσοφίας και κληρονομιάς - μα οπουδήποτε υπάρχει επιστήμη, αρκεί μονάχα να υπάρχει, είναι παντού η ίδια. Και οι επιστήμονες, οπουδήποτε και παντού, μιλούν την ίδια γλώσσα, την επαγγελματική γλώσσα τής επιστήμης και αποδέχονται τον ίδιο τρόπο σκέψης.

Στους επιστήμονες, λοιπόν, σαν τάξη, δεν πρέπει άραγε να στραφούμε, για να βρούμε τους ηγέτες που θα μας οδηγήσουν στον αγώνα για μια παγκόσμια κυβέρνηση;"

Ισαάκ Ασίμωφ (1920 - 1992), απ' το βιβλίο του "Σήμερα, αύριο και...".

Επιστήμη κι ηθική

"Ζούμε σε μια κοινωνία απολύτως εξαρτώμενη από την επιστήμη και την τεχνολογία, όπου σχεδόν κανένας δεν ξέρει τίποτα για την επιστήμη και την τεχνολογία."
Καρλ Σέιγκαν, 1934-1996, Αμερικανός αστρονόμος

Με αφορμή την πανδημία και το πώς έχει διαχειριστεί απ' τις κυβερνήσεις, την κλιματική κρίση και την ευθύνη που φέρει το τωρινό ενεργειακό κι οικονομικό μοντέλο, και τον κίνδυνο πυρηνικού ολοκαυτώματος στην Ουκρανία, αναδύεται από πολλούς το πολύ ενδιαφέρον θέμα της ηθικής του επιστήμονα και το πώς αυτή επηρεάζεται απ' το σημερινό σύστημα.

Πολλοί λένε ότι απ' τη στιγμή που οι επιστήμονες εργάζονται στο νοσηρό και καθαρά κερδοσκοπικό σύστημα που ζούμε σήμερα, είναι υποχρεωμένοι να σκέφτονται και να πράττουν αναλόγως για να μπορέσουν να ζήσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ίδια μέσα που θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση και σωτηρία του Ανθρώπου απ' την καταστροφή του, τελικά να χρησιμοποιούνται για κοινωνικό και νοητικό έλεγχο, μετατροπή των ανθρώπων σε άβουλα κι υπερκαταναλωτικά ζόμπι, επιβολή αυταρχικών κι απάνθρωπων πολιτικών σε Ανατολή και Δύση, δημιουργία μηχανών μαζική δολοφονίας, αφαίρεση κάθε είδους δικαιωμάτων από ανθρώπους και ζώα, και μια ατελείωτη αλυσίδα επικίνδυνων εξουσιαστικών μεθόδων, που όλα μαζί έχουν και αντίστοιχα καταστροφικές συνέπειες, όπως την αποσταθεροποίηση του κλίματος της Γης, την πτώση της βιοποικιλότητας και την 6η Μαζική Εξαφάνιση που εμείς οι ίδιοι προκαλούμε, την έλλειψη εμπιστοσύνη κι επικοινωνίας ανάμεσά μας, κατάθλιψη, απελπισία, απαισιοδοξία για το μέλλον, ηθελημένη επιστροφή στο σκοταδισμό του παρελθόντος, πνευματική και διανοητική αυτοκτονία.

Όλα τα παραπάνω έχουν μια λογική βάση. Απλά σκεφτείτε τους επιστήμονες που δουλεύουν σε έρευνες νέων όπλων μαζικής καταστροφής, κάτι ακαδημαϊκούς που στην πραγματικότητα δεν γουστάρουν την πρόοδο γιατί δεν θέλουν να ξεκολλήσουν απ' τις πλέον γεμάτες μούχλα καρέκλες τους, αλλά κι όσους έχουν τα μέσα για να αλλάξουν τον κόσμο μα δεν το κάνουν. Αλλά ενώ το πρόβλημα δεν είναι η επιστήμη κι η τεχνολογία αλλά το πώς χρησιμοποιούνται απ' τη σημερινή διεφθαρμένη εξουσία, φτάσαμε τελικά στο σημείο να ρίχνουμε τα βέλη μας στην επιστήμη και στην τεχνολογία, αλλά όχι στην κάθε μορφής κι ιδεολογίας εξουσία που καταστρέφει την αξία τους με τον τρόπο που τα χρησιμοποιεί. Για κάποιο λόγο πιο εύκολο είναι να το παίξουμε "σκεπτικιστές" και "επαναστάτες" στο γιατρό και στο μικροβιολόγο, παρά στο βουλευτή και στον πρωθυπουργό.

Η ίδια επιστήμη και τεχνολογία που έφτιαξε τα πυρηνικά όπλα που παλαβοί σαν τον Πούτιν απειλούν να ρίξουν, είναι ακριβώς η ίδια επιστήμη και τεχνολογία που ήδη παράγει άφθονη ηλεκτρική ενέργεια και συμβάλει στην ιατρική και στην εξερεύνηση του Διαστήματος. Ένας υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κάνει θαύματα και να σώσει ζωές, μπορεί όμως και να χρησιμοποιεί για να πεθάνουν εκατομμύρια άνθρωποι και να καταδικάσει ακόμη περισσότερους σε πνευματικό θάνατο. Το ίδιο μαχαίρι που κόβει ψωμί είναι και το ίδιο που κόβει λαρύγγια, το ίδιο τσεκούρι που χτίζει πόλεις μπορεί να ξεκληρίσει οικογένειες, κι η ίδια γνώση που προστατεύει τον υπολογιστή σου από χάκερς μπορεί και να τον κάνει μπάτε σκύλοι αλέστε από κάθε λογής "κουτσομπόληδες". Το ότι γίνεται κατάχρηση της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν οφείλεται στην ίδια την επιστήμη και την ίδια την τεχνολογία, αλλά οφείλεται σε ανθρώπους που δεν έχουν μάθει πώς να τις χειρίζονται σωστά κι υπεύθυνα ("οι μεγάλες δυνάμεις φέρνουν και μεγάλες ευθύνες", όπως λέει κι ο Spiderman), αλλά και σε κοντόφθαλμους ανθρώπους που κοιτάνε μόνο τα δικά τους ρηχά και βουτηγμένα στο αίμα συμφέροντα, στηρίζοντας έτσι ένα παρωχημένο κι αυτοκαταστροφικό σύστημα ιδεών κι αντιλήψεων, που με την πρώτη ευκαιρία μας πηγαίνει πίσω σε εποχές που φοβόμασταν ακόμη και τη σκιά μας.

Κι ενώ όντως ισχύει ότι οι επιστήμονες είναι κι αυτοί άνθρωποι με αδυναμίες και ανάγκες, η Ιστορία μα κι η σημερινή πραγματικότητα είναι γεμάτες με παραδείγματα ανθρώπων που πήγαν κόντρα στο εκάστοτε ρεύμα και τα θυσίασαν όλα (ακόμη και τη ζωή τους) στο όνομα της επιστήμης, της αλήθειας και της ανθρωπιάς. Χάρη σ' αυτούς ζούμε και δημιουργούμε σήμερα. Χάρη στους σημερινούς ήρωες της επιστήμης και της ανθρωπιάς, τα παιδιά μας θα ζήσουν και θα δημιουργήσουν. Και χάρη σ' αυτούς θα αποδράσουμε απ' τη σκατίλα του σύγχρονου και λατρεμένου (μπλιαχ) από πολλούς εκτρώματος στο οποίο ζούμε.

Η αλατένια κούκλα

"Ήρθαμε να εξερευνήσουμε τη Σελήνη, κι ανακαλύψαμε τη Γη."
- Μπιλ Αντερς, αστροναύτης της αποστολής Apollo 8

Μια φορά κι έναν καιρό, σ' ένα μαγαζί με παιχνίδια βρισκόταν μια κούκλα διαφορετική απ' τις άλλες. Δεν ήταν φτιαγμένη από πανί, ξύλο, μέταλλο ή πλαστικό, αλλά από αλάτι. Μια μέρα, η αλατένια αυτή κούκλα έφυγε απ' το μαγαζί για να εξερευνήσει τον κόσμο και για να ανακαλύψει τι πραγματικά είναι. Εξερεύνησε πόλεις και χωριά, λαγκάδια και κοιλάδες, βουνά και πεδιάδες. Τον χειμώνα έβλεπε το χιόνι και τα δέντρα να κοιμούνται. Την άνοιξε θαύμασε τα χρώματα των λουλουδιών και τη μουσική των πουλιών. Μια μέρα, και μετά από ένα επικό ταξίδι στη στεριά, η αλατένια κούκλα βρέθηκε μπροστά σε μια θάλασσα. Δεν είχε ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Έμεινε ακίνητη κι έκπληκτη απ' το πόσο παράξενη, απέραντη και μοναδική ήταν. Δεν ήξερε το όνομά της κι έτσι την ρώτησε.

"Τι είσαι εσύ;"

Η θάλασσα, μ' ένα χαμόγελο γεμάτο καλοσύνη κι αγάπη, απάντησε.

"Έλα μέσα για να το ανακαλύψεις."

Έτσι, η αλατένια κούκλα έκανε το μεγάλο βήμα κι άρχισε να μπαίνει προς στη θάλασσα. Όμως όσο πιο βαθιά προχωρούσε, τόσο περισσότερο διαλυόταν και γινόταν ένα με εκείνη. Πρώτα τα πόδια της, μετά τα χέρια της και το σώμα της, έπειτα το κεφάλι της, όλα παραδινόντουσαν στην απεραντοσύνη της θάλασσας. Στο τέλος, έμεινε ένα μόνο μικρό κομμάτι απ' την κούκλα. Πριν διαλυθεί και το τελευταίο αυτό κομμάτι, η θάλασσα τη ρώτησε.

"Τώρα ξέρεις τι είμαι;"

Κι η κούκλα, γεμάτη χαρά και θαυμασμό, απάντησε.

"Τώρα ξέρω τι είμαι!"

(Το παραμύθι δεν είναι δικό μου, μα έπρεπε να το μοιραστώ μαζί σας. Ξέρω ότι πολλές διαφορετικές ερμηνείες μπορούν να αποδοθούν στο παραμύθι αυτό, μα αυτή είναι η δική μου. Στη προσπάθειά μας να μάθουμε τι πραγματικά είμαστε, ίσως χρειαστεί να βγούμε απ' τα συνηθισμένα και να εξερευνήσουμε άλλους εαυτούς πριν ανακαλύψουμε τον δικό μας. Όπως η ανθρωπότητα έπρεπε να βγει απ' τη Γη για ν' ανακαλύψει τον εαυτό της και τον πλανήτη της, έτσι κι εμείς ίσως χρειαστεί να πάμε έξω για να μάθουμε το μέσα, να ρωτήσουμε το εσύ για να βρούμε το εγώ, και να αφήσουμε τον εαυτό μας να γίνει ένα με τον ωκεανό της πραγματικότητας, ακόμη κι αν χρειαστεί να διαλυθούμε σαν την αλατένια κούκλα.)

Προς μια οικουμενική 28η Οκτωβρίου

28η Οκτωβρίου. Η μέρα που σαν σήμερα το 1940 είπαμε ένα βροντερό όχι στον Ιταλό κατακτητή και μετά τον πετάξαμε έξω με τις κλωτσιές. Και όπως κάθε χρόνο αλλά και σε κάθε εθνική εορτή, έτσι και τώρα είμαι σίγουρος πως θα βγαίνουν στους δρόμους οι δημοσιοκάφροι της κακιάς ώρας και θα ρωτάνε τα παιδιά μας τι γιορτάζουν σήμερα, με μοναδικό όμως σκοπό να πάρουν τις λάθος απαντήσεις που θέλουν ν' ακούσουν και διαγράφοντας απ' τις λήψεις τους όσα παιδιά έδωσαν σωστές απαντήσεις, χειραγωγώντας έτσι την κοινή γνώμη και δίνοντας μας ένα καλό πάτημα για να χλευάσουμε εμείς οι "ώριμοι" ενήλικες τα ίδια μας τα παιδιά. Κι έτσι αντί να αναρωτηθούμε πραγματικά γιατί μερικά παιδιά θα πουν ότι σήμερα είναι η παγκόσμια μέρα του όχι στους εξωγήινους, κι αντί να κάνουμε τα παιδιά μας να αγαπήσουν τη μάθηση και να θέλουν να ανακαλύψουν την ιστορία του τόπου μας και τους ήρωες που την έγραψαν, απλά για άλλη μια φορά θα αναλωθούμε στο να κατηγορούμε τα παιδιά μας για τα σκατά που εμείς οι ίδιοι έχουμε χέσει στα μυαλά τους, δίνοντας και σε μερικούς έτσι τη χαρά να πούνε εμετικές απόψεις του τύπου "η νεολαία είναι για τον πούτσο" και "τα παιδιά μας θα έπρεπε να πολεμάνε τους πάντες και να πεθαίνουν σαν τα σκυλιά (όσο εμείς οι "πατριώτες" πίνουμε τον καφέ μας απ' το Παρίσι), αντί να ζουν όπως θέλουν". Μήπως τελικά η ιστορία κινδυνεύει όχι απ' τα παιδιά μας που δεν την ξέρουν, αλλά από εμάς που βαριόμαστε να τους τη διδάξουμε και μάλιστα όπως πρέπει;

Απ' το Έπος του 40 μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει. Όμως η μεγαλύτερη κι η χειρότερη αλλαγή είναι ότι ξεχάσαμε την ίδια μας την ιστορία. Ξεχάσαμε εμείς οι ίδιοι να λέμε όχι εκεί που πρέπει όπως οι ήρωες μας στα βουνά της Πίνδου, επειδή από μικρά παιδιά κάποιοι μας μαθαίνουν να λέμε ναι σε όλα, κι ειδικά εκεί που δεν πρέπει. Αποτέλεσμα είναι να λέμε:
ΝΑΙ στην καταστροφή του περιβάλλοντος και στην εν ψυχρό κακοποίηση κι εκτέλεση αθώων πλασμάτων, επειδή πάντα βάζαμε τον ρηχό εαυτούλη μας πάνω απ' το μεγαλείο της ζωής.
ΝΑΙ στη χρήση της βίας ακόμη και για ψύλλου πήδημα, σε σημείο να απειλούμε με πυρηνικό ολοκαύτωμα όποιον μας στραβοκοιτάξει.
ΝΑΙ στην κοινωνική κι οικονομική ανισότητα, σε σημείο που να το βρίσκουμε απολύτως φυσιολογικό κι εντελώς σωστό και δίκαιο κάποιοι να έχουν τα πάντα κι όλοι οι υπόλοιποι σχεδόν τίποτα.
ΝΑΙ στην κάθε μορφής εξαθλίωση κι εξαπάτηση, μιας κι είναι "στη φύση του ανθρώπου" να είμαστε μαλάκες και μισάνθρωποι.
ΝΑΙ στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί ακόμα νομίζουμε ότι αυτό αφορά τους "άλλους" και ποτέ εμάς.
ΝΑΙ στη συντήρηση παλιών κι αποτυχημένων συστημάτων, ακόμη κι όταν σκυλοβρωμάνε μούχλα.
ΝΑΙ στην μπουρδολογία και στην προπαγάνδα, κι ας πεθαίνουν άνθρωποι εξαιτίας της.

Το "ναι σε όλα" έχει κατακτήσει τον πολιτισμό μας και τον πλανήτη μας σαν δεύτερος Μουσολίνι, σαν νέος Χίτλερ. Αλλά το όχι δεν έχει πεθάνει. Ζει στις καρδιές και στις ψυχές μιας νέας γενιάς αγωνιστών κι ηρώων, που με τον δικό τους τρόπο παλεύουν για έναν καλύτερο, ελεύθερο αύριο. Ζει στους Ουκρανούς αγωνιστές, που κρατούν το όχι ζωντανό και πετάνε έξω τον Ρώσο κατακτητή με τις κλωτσιές. Ζει στις γυναίκες αγωνίστριες στο Ιράν, που κρατούν το όχι ζωντανό και ξεσηκώνονται ενάντια στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Ζει στους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, που κρατούν το όχι ζωντανό και σαμποτάρουν τα σχέδια των λομπίστων και των εταιριών να μετατρέψουν τον πλανήτη μας σε χωματερή για τα εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους. Ζει στους καθημερινούς αγωνιστές της διπλανής πόρτας, που κρατούν το όχι ζωντανό και παλεύουν το τέρας της υποταγής και της απανθρωπιάς μ' ένα χαμόγελο και μια ζεστή καρδιά. Το όχι ζει και σήμερα, κι αυτή τη φορά έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδος και δεν περιορίζεται στα πεδία μάχης. Γι' αυτό κι από σήμερα τιμούμε τους ήρωες μας, παίρνουμε τη σκυτάλη τους και συνεχίσουμε τον αγώνα τους. Αυτή τη φορά ο κατακτητής είναι παντού κι ο αγώνας είναι οικουμενικός. Όπως είπαμε όχι στους κατακτητές του χτες, ώρα να πούμε όχι και στους κατακτητές του σήμερα και του αύριο.

Ώρα να πούμε:
ΟΧΙ στην καταστροφή του περιβάλλοντος και στον βιασμό της Μητέρας Γης για εφήμερα και πλαστικά κέρδη.
ΟΧΙ στη χρήση της βίας και του πολέμου ακόμη και για τις πιο μικρές διαφωνίες.
ΟΧΙ στην κοινωνική κι οικονομική ανισότητα, στον αποκλεισμό, στο ρατσισμό και στο φασισμό.
ΟΧΙ στην κάθε μορφής εξαθλίωση, εξευτελισμό και εξαπάτηση.
ΟΧΙ στην καταπάτηση των δικαιωμάτων ανθρώπων και ζώων.
ΟΧΙ στη συντήρηση παλιών κι αποτυχημένων συστημάτων.
ΟΧΙ στις ψευτοεπιστήμες, το φόβο, την άγνοια, τις προκαταλήψεις και την προπαγάνδα.
ΟΧΙ στον θάνατο.

Κι όταν είναι να πούμε ναι, θα πούμε μόνο εκεί που πρέπει:
ΝΑΙ στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αειφόρος ανάπτυξη.
ΝΑΙ στην ειρήνη, στη διπλωματία και στο διάλογο.
ΝΑΙ στην ισότητα, στην αλληλεγγύη, στην κατανόηση και στην ελευθερία.
ΝΑΙ στην αξιοπρέπεια και στην ανθρωπιά.
ΝΑΙ στο σεβασμό ανθρώπων και ζώων.
ΝΑΙ στην εξέλιξη, στην πρόοδο και στην αλλαγή προς το καλύτερο.
ΝΑΙ στην επιστήμη, στη γνώση, στην αλήθεια και στην πνευματική γαλήνη.
ΝΑΙ στη ζωή!

"Νικούμε. Νικούμε. Πάντα νικάει το δίκιο! Μια μέρα θα νικήσει ο άνθρωπος. Μια μέρα η λευτεριά θα νικήσει τον πόλεμο. Μια μέρα θα νικήσουμε για πάντα."
- Γιάννης Ρίτσος, 1909-1990, Έλληνας ποιητής

Για τον Βαγγέλη

Έχουμε πείσει τον εαυτό μας να λέμε ότι δεν είμαστε τίποτα παραπάνω από απλοϊκές, ρηχές οντότητες, κι ό,τι κάνει εμάς αφορά το υλικό μας κομμάτι και μόνο. Λάθος. Δεν είμαστε μόνο τα ρούχα που φοράμε, το αυτοκίνητο που έχουμε ή δεν έχουμε και το φαγητό που τρώμε. Είμαστε τα βιβλία που έχουμε διαβάσει, τα παιχνίδια που έχουμε παίξει, οι ταινίες που έχουμε δει, οι φιλίες που έχουμε κάνει, οι εικόνες που μας συγκινούν και μας στοιχειώνουν ακόμη και σήμερα, οι εμπειρίες που έχουμε βιώσει, τα μέρη που έχουμε κάνει δεύτερό μας σπίτι, οι άνθρωποι που μας εμπνέουν, οι μελωδίες που έχουμε κάνει πολύτιμο κι αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας. Σπανίως ξεχωριστά και μεμονωμένα, όλα αυτά μαζί σχηματίσουν ένα κράμα από διαφορετικά έργα διαφορετικών ανθρώπων που ενώνονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν εμάς και την ταυτότητά μας. Αυτό σημαίνει ότι δεν αποτελούμαστε μόνο από εμπειρίες, υλικά αγαθά, εικόνες και μελωδίες, αλλά κι από ανθρώπους, που με το έργο τους έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μας. Και σήμερα θα σας μιλήσω για έναν απ' αυτούς.

Θυμάμαι ήταν το 1994 όταν ανακάλυψα τον κόσμο της αστρονομίας μέσω βιβλίων, γνωριμιών, αλλά και μέσω ενός μοντέλου δορυφόρου που είχα φτιάξει από πεταμένα εξαρτήματα λάμπας. Ακόμα τον έχω, όπως και τα παλιά μου βιβλία αστρονομίας. Έπειτα, από βιντεοκασέτες του μπαμπά μου, ανακάλυψα το Cosmos: A Personal Voyage του Καρλ Σέιγκαν, τη σειρά που με συνοδεύει ακόμη και σήμερα. Είχα ενθουσιαστεί από τις εικόνες, τις αναπαραστάσεις, τα πειράματα, τα λόγια του Καρλ, τα ταξίδια με το Διαστημόπλοιο της Φαντασίας, και το πλούσιο από μελωδίες μουσικό μπουκέτο που τα συνόδευαν όλα αυτά. Πολλές φορές έβλεπα την ίδια κασέτα σε επανάληψη χωρίς να τη βαρεθώ ποτέ. Μερικά χρόνια αργότερα, πλέον γυμνασιόπαιδο, πήγαινα κάθε Σαββατοκύριακο στο Ευγενίδειο Πλανητάριο. Ακόμη κι η ταμίας με ρωτούσε χαμογελαστή "πάλι εσύ εδώ;". Τι να κάνω; Δεν χόρταινα τις εικόνες και τη μουσική που έπαιζαν τότε. Μια μέρα ρώτησα τον υπεύθυνο των προβολών για τη μουσική. Η απάντησή του ήταν ένα όνομα. Ένα όνομα που ακόμη και σήμερα με κάνει να χαμογελώ σαν παιδάκι κάθε φορά που το ακούω.

Βαγγέλης Παπαθανασίου.

Μάλιστα, με μεγάλη μου χαρά ανακάλυψα ότι ο μπαμπάς μου είχε ένα δισκάκι του Βαγγέλη, το Reprise 1990-1999, το οποίο τελικά του το βούτηξα και το έχω λιώσει από τότε. Ευχαριστώ, μπαμπούλη 😃

Το Reprise ήταν μόνο η αρχή, η πόρτα που άνοιξε και με οδήγησε σ' έναν πραγματικό μουσικό γαλαξία, αποτελούμενο από μια ανήκουστη ποικιλία ήχων και μελωδιών. Δεν υπερβάλω καθόλου. Ο Βαγγέλης δεν περιοριζόταν σ' ένα είδος μουσικής. Δεν μπορείς να βάλεις τη μουσική του σ' ένα κουτάκι. Ο Βαγγέλης πειραματιζόταν κι εξερευνούσε τη μουσική, ανακαλύπτοντας έτσι τις πραγματικές, απεριόριστες δυνατότητές της. Αυτό σημαίνει ότι ο Βαγγέλης έχει κάτι για όλους. Θες να επισκεφτείς την Αρχαία Ελλάδα και να τιμήσεις τους προγόνους μας; Πας στον Βαγγέλη. Θες να ταξιδέψεις στο φουτουριστικό Λος Άντζελες του 2019; Πας στον Βαγγέλη. Θες κάτι καθαρά ορχηστρικό, κάτι καθαρά ηλεκτρονικό, ή έναν επικό συνδυασμό και τον δύο; Στον Βαγγέλη. Θες κάτι για να αγαπήσεις, να ταξιδέψεις, να ξεσπάσεις, να εξερευνήσεις, να πολεμήσεις, να φοβηθείς, να εξερευνήσεις, να ανατριχιάσεις; Στον Βαγγέλη! Δεν θα σε απογοητεύσει.

Η μουσική του Βαγγέλη έχει επίσης τη δυνατότητα να σε κάνει να θες να την εξερευνήσεις και να καταβροχθίσεις όλη του τη δισκογραφία. Δεν θα αρκεστείς σ' έναν του δίσκο. Δεν θα αρκεστείς σ' ένα είδος μουσικής του. Δεν θα μπορέσεις να πεις ποιο είναι το αγαπημένο σου τραγούδι ή το αγαπημένο σου άλμπουμ. Απλώς δεν γίνεται. Και το έπος της Μυθωδίας και του 1492 θα ακούσεις, και τις διαστημικές μελωδίες του Albedo 0.39 και του Rosseta θα ακούσεις, και τη φουτουριστική μουσική του Blade Runner θα ακούσεις, και τις συνεργασίες του με την Ειρήνη Παπά, τον Σον Κόνερι και τον Τζον Άντερσον θα ακούσεις, και τους καθαρόαιμους ηλεκτρονικούς ήχους της παλιάς σχολής που απαρτίσουν το Spiral και το Direct θα ακούσεις, και το τζαζ πανδαιμόνιο του Hypothesis θα ακούσεις, και τον φόρο τιμής του προς τον πατέρα του με το Chariots of Fire θα ακούσεις, και τη μουσική του όσο ήταν στους Aphrodite's Child θα ακούσεις. Με τον τρόπο του, ο Βαγγέλης σε καλεί να εξερευνήσεις, να ανακαλύψεις νέους ήχους, να ανοίξεις το νου σου και να διευρύνεις τους ορίζοντές σου.

Πώς το κατάφερνε αυτό; Και πώς έβγαζε πάντα τέτοια αριστουργήματα με ό,τι και να πιανόταν; Η απάντηση είναι απλή. Αγάπη. Ο Βαγγέλης αγαπούσε. Αγαπούσε τη ζωή, αγαπούσε τους ανθρώπους, αγαπούσε τους γονείς του, αγαπούσε την Ελλάδα, αγαπούσε το Διάστημα, αγαπούσε τη μυθολογία, αγαπούσε την επιστήμη, αγαπούσε την τέχνη, αγαπούσε τη μουσική. Σεβόταν τη μουσική. Δεν την χρησιμοποιούσε σαν μέσο για να "φλεξάρει" το πόσα "κασέρια" έδινε σε "ντρόγκια" και πόσες γκόμενες έριχνε στο κρεββάτι του κάθε βράδυ. Φερόταν στη μουσική με τον πιο ευγενικό τρόπο. Καταλάβαινε τις δυνατότητές της γιατί άκουγε τη μουσική και όλα όσα έχει να πει. Μέσω της μουσικής του ο Βαγγέλης διδάσκει την αγάπη. Να αγαπάμε αυτό που κάνουμε. Να δίνουμε την ψυχή μας σε ό,τι κάνουμε. Να μην αρκούμαστε στη μετριότητα ή στη χυδαιότητα. Να αναζητούμε το καλύτερο. Κι αν δεν το βρίσκουμε, να το φτιάχνουμε εμείς.

Η αγάπη με την οποία πλημμύρισε τα έργα του δεν ήταν κάτι το τυχαίο. Δεν υπήρχε έτσι απλά. Ο Βαγγέλης δεν ήταν μόνο ένας λαμπρός καλλιτέχνης, μα κι ένας λαμπρός άνθρωπος. Ήταν γενναιόδωρος, σεμνός, ευγενικός και χαμογελαστός, χωρίς όμως να διστάσει ενίοτε να πει κάποια πράγματα έξω απ' τα δόντια. Ήταν άνθρωπος. Δεν έκρυβε τα συναισθήματά του. Ο Βαγγέλης ήξερε ότι έκανε αριστουργήματα, αλλά δεν στο έτριβε στη μούρη. Δεν ήταν καμιά μικρόψυχη σνομπαρία που απαιτούσε απ' όλο τον κόσμο να του φιλά τα πόδια. Δεν του άρεσε καν σαν σκέψη, αλλά ούτε καν θα χρειαζόταν κάτι τέτοιο. Άφηνε τη μουσική του, το χαμόγελό του και την αγάπη του να μιλήσουν. Ένας σεμνός γίγαντας.

Ο Βαγγέλης δεν είναι πια μαζί μας. Τον πήρε μαζί του ο κορωνοϊός. Αλλά η μουσική του και τα ιδανικά που μας έχει προσφέρει απλόχερα δεν θα χαθούν ποτέ. Θα συνεχίσουν να μας συντροφεύουν, να μας εμπνέουν, να αποτελούν κομμάτι του εαυτού μας. Μπορεί ο Βαγγέλης ως άνθρωπος να έχει φύγει, αλλά ως πνεύμα θα ζει για πάντα μέσα μας, γιατί είναι κομμάτι όλων μας. Οι γίγαντες χάνονται μόνο όταν τους ξεχνάμε, κι ο Βαγγέλης δεν θα χαθεί ποτέ.

Κλείνω μ' ένα τραγούδι. Ένα ξεχωριστό τραγούδι, τουλάχιστον για εμένα. Θυμάστε που είχα πει για το Cosmos του Καρλ Σέιγκαν; Δεν το ανέφερα τυχαία, μιας και τη θεματική μουσική αυτής της επικής σειράς την έγραψε...
Σωστά καταλάβατε 😁

Oops!... We'll do it again?

 

Πριν από 22 χρόνια σαν σήμερα (11/4/2000), η βασίλισσα της ποπ Britney Spears (η Madonna έχει χάσει τον θρόνο της κι ακόμα δεν το ξέρει 😛) μάς ταξίδεψε στον Άρη στο βιντεοκλίπ του τραγουδιού της "Oops!... I Did It Again", πειράζοντας τον αστροναύτη και κάνοντας την πιο άκυρη αλλά κι επική αναφορά στον Τιτανικό του Τζέιμς Κάμερον. 22 χρόνια έχουν περάσει από τότε, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στη Γη (κάποια προς το καλύτερο, άλλα προς το χειρότερο), πολλά νέα πράγματα έχουμε μάθει για τον Άρη, αλλά το ενδιαφέρον μας για τον Κόκκινο Πλανήτη αρνείται πεισματικά να χαθεί, κυρίως χάρη σε ανθρώπους που απλά δεν γουστάρουν να σταματήσουν να αναρωτιούνται, να εξερευνούν και να εμπνέουν, σε ανθρώπους που έχουν το υπέροχο θράσος να έχουν το ένα τους πόδι στη Γη και το άλλο στον Άρη, που συνειδητοποιούν τις πραγματικές δυνατότητες της ανθρωπότητας, κι αναγνωρίσουν ότι δεν μπορούμε να τις περιορίσουμε επειδή έτσι το απαιτούν μερικοί δίποδοι τριχωτοί δεινόσαυροι με κουστούμια κι άδειο από ανθρωπιά βλέμμα. Με λίγα λόγια, σε ανθρώπους που προτιμούν να στέλνουν ρομποτικά ελικόπτερα στον Άρη παρά βόμβες σε νοσοκομεία στην Ουκρανία.

Κι όμως αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούριο και δεν περιορίζεται μόνο στην εξερεύνηση του Διαστήματος, κι ούτε αφορά μόνο συγκεκριμένους ανθρώπους. Πριν από σχεδόν 50 χρόνια, ο Ψυχρός Πόλεμος, η απειλή των πυρηνικών πολέμων και τα επανδρωμένα ταξίδια στο Διάστημα, ενέπνευσαν μια νέα γενιά μηχανικών, επιστημόνων, φιλοσόφων, ακτιβιστών και στοχαστών να αλλάξουν τον κόσμο. Τότε μάλιστα, όταν οι ΗΠΑ έστειλαν τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη, ξέσπασε το "Φαινόμενο Apollo", ένα κύμα ενθουσιασμού που ενέπνευσε μια νέα γενιά επιστημόνων, μηχανικών, ακτιβιστών, οραματιστών, ακόμη και περιβαλλοντολόγων. Έπρεπε να δούμε τη Γη από τόσο μακριά για να καταλάβουμε πόσο πολύτιμη είναι για εμάς. Σήμερα, η εξερεύνηση του Άρη κι η έξαρση του κορωνοϊού SARS-CoV2, καθώς κι η οικονομική κρίση, οι πόλεμοι σε Ουκρανία κι όχι μόνο, η ελεύθερη πτώση της βιοποικιλότητας κι η αποσταθεροποίηση του κλίματος, ήδη εμπνέουν μια νέα γενιά ανθρώπων που έχουν βάλει σκοπό να αλλάξουν τον κόσμο, αμφισβητώντας και πετώντας στα σκουπίδια της Ιστορίας όλα όσα μας υποβαθμίσουν σε άτριχα κτήνη, και παράλληλα καλλιεργώντας όλα όσα μας τιμούν ως πραγματικούς ανθρώπους και πολίτες του Σύμπαντος.

"Το να πιστεύεις ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο σημαίνει ότι δεν είσαι ένας απ' αυτούς που θα τον αλλάξουν."
Ζακ Φρέσκο

Αυτή η αποστολή όμως μόνο εύκολη δε θα 'ναι. Νοοτροπίες γενεών μπορούν να ανατραπούν μέσα σε μια μέρα, δεδομένα και κατεστημένα μπορούν να γίνουν άνετα σκόνη, και πολυετείς διεθνείς συνεργασίες και συμφωνίες μπορούν να διακοπούν μέσα σε μία στιγμή, επειδή κάποιος την έχει δει Μέγας Αλέξανδρος και θέλει να κάνει τον κόσμο σαν τα μούτρα του. Όμως η Ιστορία είναι γεμάτη από επίδοξους κατακτητές που προσπάθησαν να τα πάρουν όλα, να κυριαρχήσουν τον γαλάζιο κόκκο που αποκαλούμε Γη, και στο τέλος να χάσουν ακόμη και τα λίγα που είχαν, είτε σταδιακά είτε μέσα σε μία στιγμή. Καμία τυραννία και καμία κηδεμονία που γίνεται "για το καλό μας" δεν έχει ζήσει για πάντα, κι οι τωρινές δεν θα αποτελέσουν εξαίρεση. Εξάλλου, τίποτα δεν είναι πιο προσωρινό απ' το "μόνιμο" και τίποτα πιο μόνιμο απ' το "προσωρινό". Άλλωστε, όλοι οι πόλεμοι κάποτε τελειώνουν. Το ερώτημα όμως είναι πώς τελειώνουν, ποιοι είναι ο νικητές, και τι ακολουθεί μετά απ' αυτούς. Και δεν γίνονται όλοι οι πόλεμοι με βόμβες και αεροπλάνα. Πολλοί γίνονται με ψέματα, κακία, μίσος, παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, ρατσισμό, αδιαφορία, απάθεια. Ολόκληρη η Γη έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης, απ' τη "μακρινή" Συρία ως μέσα στο ίδιο μας το κεφάλι. Φαίνεται ότι ο Άρης, ο θεός του πολέμου, δεν ψήνεται ιδιαίτερα να μας αφήσει επιτέλους ήσυχους. Όχι τουλάχιστον για όσο έχει υποστηριχτές του, από τους μεγάλους που τον ταΐζουν με εθνικιστικές φανφάρες και λεφτά σε στρατιωτικές δαπάνες, ως τους μικρούς που τον ξεπλένουν με φτηνές δικαιολογίες του τύπου "είναι στο DNA μας να μισούμε και να πολεμάμε κι αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ". Από τη στιγμή όμως που το παρελθόν που τόσο πολύ ωραιοποιείτε είναι γεμάτο με ανατροπές, τι σας κάνει να νομίζετε ότι το μέλλον θα αποτελέσει εξαίρεση? Ευτυχώς που αυτοί που αναζητούν όμορφες πριγκίπισσες και φιλικούς πολεμιστές στον Άρη δεν είναι "ρεαλιστές της παλιάς κοπής" σαν εσάς.

Σήμερα χρειαζόμαστε ένα νέο Φαινόμενο Apollo περισσότερο από ποτέ, και μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα, όπου θα εμπνεύσει μια νέα γενιά ανθρώπων να αποκαταστήσει την ομορφιά της Γης, να τερματίσει το μίσος και τους πολέμους, να καταπολεμήσει τη φτώχεια και την αδικία, να επιστρέψει στη Σελήνη και να αποικίσει τον Άρη, αυτή τη φορά ως μια παγκόσμια οικογένεια. Αν τα καταφέρουμε, τότε κάποια μέρα τα παιδιά μας θα περπατήσουν στην έρημο του Κόκκινου Πλανήτη, θα κοιτάξουν πίσω και θα βλέπουν τι έχουν κάνει, τι έχουν καταφέρει, πόσα ανέφικτα έχουν κάνει εφικτά, τι αλλαγές έχουν φέρει και πόσο μακριά έχει πάει ο κόσμος χάρη σ' αυτούς. Κι ίσως τότε να κοιτάξουν το αύριο και χαμογελώντας να λένε:

Oops!... We did it again!

Ιστορία μου, αμαρτία μου... λάθος μου μεγάλο

Φαίνεται πως αν θες να δεις το ήθος και τις αξίες του πολιτισμού μας, αρκεί να κοιτάξεις πάνω σε τι έχει προχωρήσει και σε τι έχει μείνει πίσω. Κι απ' ό,τι φαίνεται, στους πολέμους και στο πώς να βγάζουμε το μάτι του άλλου έχουμε γίνει αυθεντίες, αλλά στον διάλογο έχουμε ακόμα μαύρα μεσάνυχτα. Ναι, ξέρω, κι άλλα πλάσματα πολεμάνε μεταξύ τους για εδαφική κυριαρχία και φυσικούς πόρους, αλλά όχι σαν εμάς. Ας ρίξουμε όμως μια σύντομη ματιά στην ιστορία του πολιτισμού μας. Δηλαδή στην ιστορία των πολέμων και στους τρόπους που σκαρφιζόμαστε για να αλληλοσφαχτούμε.

Η ιστορία μας ξεκινά πριν από πάρα πολλά χρόνια, όπου ζούσαμε σε σπηλιές κι ήμασταν στο έλεος των στοιχείων της Φύσης (που και σήμερα είμαστε, αλλά καμία σχέση με τότε). Βλέπαμε άλλες φυλές να έχουν περισσότερο φαΐ και πιο ωραία εδάφη από εμάς, και ζηλέψαμε κι εμείς. Μόνη λύση; Πόλεμος! Απάνω τους! Πάρτε πέτρες και ξύλα και τιμωρήστε τους που έχουν ωραία πράγματα κι εμείς όχι. Μοιρασιά; Ούτε για αστείο! Όλα δικά μας! Ναι, τότε ήμασταν πρωτόγονοι, η έννοια του διαλόγου δεν υπήρχε καν και δεν είχαμε τότε άλλες επιλογές. Σύμφωνοι. Αλλά τι στράβωσε κι ο πόλεμος εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να 'ναι η αγαπημένη μας λύση;

Μετά τις πέτρες και τα ξύλα ήρθε το μέταλλο. Χαλκός, μπρούντζος, σίδερο. Να μην φτιάξουμε ωραία όπλα με αυτά; Ασπίδες, κράνη, πανοπλίες, δόρατα, σπαθιά, τόξα, καταπέλτες κι ακόντια. Τώρα μπορούμε να σκοτωνόμαστε κι από μακριά. Να μην φτιάξουμε όμως και πολεμικά πλοία, να γεμίσουμε και τις θάλασσες με πτώματα; Να έχουν και κάτι να τρώνε τα ψαράκια. Φρεσκοσφαγμένο κρεατάκι από νοήμων ανθρωπάκι.

Η "πρόοδος" συνεχίστηκε. Καλύτερες πανοπλίες, καλύτερα σπαθιά, βαλλίστρες, και τρεμπουσέ να πετάνε πτώματα για να μολύνουν τους αντιπάλους. Πολιτισμός. Και τότε, μπουμ! Μπαρούτι! Πυρίτιδα! Ξέρετε τι σημαίνει αυτό, ε; Κανόνια και τουφέκια! Πλέον στα πεδία μάχης και στις ναυμαχίες δεν ακούς μόνο ανθρώπους να ουρλιάζουν από πόνο, αλλά και τα όπλα τους να προδίδουν το πόσο "νοήμων" είμαστε. Κι επίσης δεν χρειάζεται καν να δεις ποιον θα σκοτώσεις. Απλά ρίχνεις με το κανόνι και βλέπεις κάστρα να σωριάζονται και πλοία να βυθίζονται. Γιατί όλοι μας ξέρουμε ότι στα κάστρα και στα πλοία δεν υπάρχουν άνδρες, γυναίκες και παιδιά, σωστά;

Κι εκεί που λες ότι χειρότερα δεν γίνεται, μπουμ! Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος! Τανκς, υποβρύχια, ελικοφόρα αεροπλάνα, πολυβόλα, χαρακώματα. Η ξηρά πλέον δεν αρκεί, ούτε κι η επιφάνεια της θάλασσας. Πλέον και τα βάθη της θάλασσας κι οι ουρανοί θα μετατρέπονται σε πεδία μάχης, με μεταλλικά πουλιά και ψάρια να σκορπούν παντού τον θάνατο. Νέοι τρόποι για να δείξουμε το πόσο μεγάλη την έχουμε τη μαγκιά μας. Και σε περίπτωση που δεν το έχετε εμπεδώσει, φάτε κι έναν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στη μούρη. Αεροπλανοφόρα, φλογοβόλα, αεριωθούμενα αεροπλάνα, πύραυλοι, ατομικές βόμβες. Τώρα μπορούμε να σβήνουμε ολόκληρες πόλεις απ' τον χάρτη με μία και μόνο βόμβα. Ποιο άλλο ζώο στη Γη μπορεί να το κάνει αυτό; Humanity, fuck yeah!

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε, αλλά μην τολμήσεις κι ηρεμήσεις λίγο, γιατί τώρα έχουμε Ψυχρό Πόλεμο. Μεγάλα βομβαρδιστικά αεροπλάνα, πυρηνικοί πύραυλοι, ελικόπτερα, βάλτε και λίγη τεχνολογία στελθ γιατί είμαστε φλώροι και θέλουμε να σκοτώνουμε πισώπλατα. Ωχ, ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε. Και τώρα τι θα κάνουμε; Ποιον θα έχουμε να φοβόμαστε; Για ποιον θα φτιάχνουμε τώρα όπλα; Τι θα γένουμε τώρα χωρίς βαρβάρους; Δεν πειράζει, φτιάξτε drones, βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου, θερμοβαρικές βόμβες, κι έξυπνες βόμβες για ηλίθιους πολέμους. Κάντε έρευνες σε βιολογικά όπλα, διαδικτυακούς πολέμους, ρομπότ και λέιζερ. Από εχθρούς να φάνε κι οι κότες. Το πολύ πολύ να φτιάξουμε μερικούς. Εξάλλου έχουμε ολόκληρες βιομηχανίες πολέμου να ταΐζουμε. Κλέφτες θα γίνουν; Βασικά, έχουν ήδη γίνει κλέφτες. Κλέφτες ψυχών κι ονείρων.

Τώρα, ακόμη κι αν κάποιος ψυχάκια προκαλέσει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο (γιατί οι άλλοι δύο δεν μας έφταναν) και μοιράζει πυρηνικούς θανάτους λες κι είναι στραγάλια, η ιστορία του ανθρώπου θα συνεχιστεί. Αλλά πώς; Θα ηρεμήσουμε επιτέλους ή όχι; Γιατί αν ο άνθρωπος δεν πάψει να 'ναι ο πρωτόγονος πίθηκος που εξακολουθεί να είναι σήμερα, τότε το μέλλον θα 'ναι γαμάτο. Βασικά όχι, γάμησε τα θα 'ναι. Τανκς με όπλα λέιζερ, πλοία εξοπλισμένα με railguns, μεγάλα πολεμικά ρομπότ, γενετικά και κυβερνητικά αναβαθμισμένοι στρατιώτες, πανοπλίες που θα κάνουν τους στρατιώτες αόρατους και πιο δυνατούς, τεχνητές πανδημίες (κι όχι, η COVID-19 δεν είναι μια απ' αυτές), ατμοσφαιρικά φρούρια κι ιπτάμενα αεροπλανοφόρα, παγκόσμια χακαρίσματα, καιρικά και γεωλογικά όπλα (να μην μετατρέψουμε και την ίδια τη Φύση σε όπλο;), γκρι γλίτσες από νανορομπότ που τρώνε τα πάντα, κανόνια σε τροχιά γύρω απ' τη Γη, τεχνητές πτώσεις αστεροειδών, πόλεμοι στο Διάστημα, πόλεμοι στη Σελήνη, πόλεμοι στον Άρη (γενικά παντού πόλεμοι), μετατροπή του ίδιου του Ήλιου σε όπλο μαζικής καταστροφής, αστρικά και χωροχρονικά όπλα, τεχνητές ανατινάξεις άστρων, βόμβες μαύρων τρυπών, οπλοποίηση ολόκληρων γαλαξιών, κι η λίστα συνεχίζεται.

"Μα ποιος τρελός θα χρησιμοποιούσε τέτοια όπλα"; Χμμ, μήπως οι απόγονοι των τρελών που έχουν ήδη χρησιμοποιήσει ατομικά και βιοχημικά όπλα; Όλο και κάποιος θα βρεθεί να τα χρησιμοποιήσει. Γιατί εμείς οι άνθρωποι είμαστε απ' τη φύση μας κακοί. Είμαστε προγραμματισμένοι αποκλειστικά και μόνο για να πολεμάμε και να σκοτώνουμε, λες κι είμαστε τα Ορκ απ' το Warhammer 40K. Είμαστε το χειρότερο είδος στο Σύμπαν (κι ας μην έχουμε ιδέα τι υπάρχει εκεί έξω), δεν είμαστε ικανοί για τίποτα καλό... κι άλλες φτηνές δικαιολογίες για να αποδεχτούμε αυτήν τη διανοητική σήψη. Προφανώς και δεν είμαστε αγγελούδια, αλλά ούτε και τα απόβλητα του Σύμπαντος όπως λένε μερικοί μισάνθρωποι και σκατόψυχοι. Έχουμε τα στραβά μας, αλλά έχουμε και τα καλά μας. Μπορεί να είμαστε το μόνο είδος με πυρηνικά όπλα, αλλά είμαστε και το μοναδικά που μπορεί να αποτρέψει τη χρήση τους. Επίσης, είμαστε το μόνο είδος (εκτός κι αν κάνω λάθος) που μπορεί να λύσει τις διαφορές του χωρίς να καταφεύγει κάθε φορά στη βία.

"Μα υπάρχουν κι άλλες λύσεις"; Θα σας σοκάρω αλλά ναι, υπάρχουν. Αν διαφωνείς με κάποιον, αν δεν σ' αρέσει κάτι, κι έχεις πολύ σοβαρούς λόγους για να το αλλάξεις, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι για να το κάνεις. Ο διάλογος είναι μια καλή ιδέα. Η εκπαίδευση το ίδιο. Ή μπορείς να φτιάξεις κάτι καλύτερο απ' αυτό που υπάρχει ήδη κι έτσι να εμπνεύσεις την αλλαγή που θες να δεις. Μπορείς να κερδίσεις τον σεβασμό των άλλων με πειθώ και διπλωματία. Είσαι ειλικρινής κι ευγενικός μαζί του, λες τι δεν σου αρέσει, και προτείνεις εναλλακτικές ιδέες. Μπορεί έτσι να συμφωνήσει ο άλλος, μπορεί κι όχι. Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε όλοι σε όλα, αλλιώς θα ήμασταν όλοι ίδιοι. Μπορούμε όμως να αποδεχτούμε τις διαφορές και τις "ιδιοτροπίες" του άλλου. Αυτή η ποικιλία είναι που κάνει τον πλανήτη μας ένα υπέροχο κολάζ χρωμάτων κι ιδεών. Μπορούμε έτσι να μάθουμε ο ένας για τον άλλον, να ανακαλύψουμε ο ένας τον άλλον. Μπορεί έτσι να βρούμε ότι έχουμε πιο πολλά κοινά σημεία απ' ό,τι νομίζαμε, να βρούμε ένα κοινό έδαφος και να έρθουμε σε μια ιστορική συμφωνία. Μπορεί έτσι να βρούμε καλά στοιχεία από άλλες κουλτούρες και να τα χρησιμοποιήσουμε για να βελτιώσουμε τη δική μας. Μια παγκόσμια ανταλλαγή ιδεών που μπορεί να ωφελήσει όλους μας. Τόσες πολλές καλές λύσεις, κι είμαστε το μόνο είδος (απ' όσο ξέρω) που όχι μόνο μπορεί να εφαρμόζει αυτές τις ιδέες, αλλά τις έχει ήδη εφαρμόζει. Ας πούμε ότι η αποκλιμάκωση του Ψυχρού Πολέμου, η συμφιλίωση παλιών εχθρών (πχ Αγγλία και Γαλλία), κι οι τωρινές διαμαρτυρίες του Ρωσικού λαού ενάντια στον πολεμοχαρή Πούτιν δεν είναι καθόλου λίγο.

Από τη στιγμή λοιπόν που έχουμε πολύ καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, όλα τα υπόλοιπα περί πολέμων είναι απλά ανώριμες και πρωτόγονες βλακείες που δεν μας τιμούν καθόλου σαν είδος. Οπότε, αντί να ξεθάβουμε το τσεκούρι του πολέμου με την πρώτη ευκαιρία, κι αντί να πανηγυρίσουμε που πήραμε Rafale εν μέσω πανδημίας φωνάζοντας "πονάτε, ρε αριστεροί;", τι θα λέγατε να κάτσουμε όλοι μαζί, να φάμε φαλάφελ απ' τα χεράκια της μανούλας μου, και να συζητήσουμε σαν άνθρωποι που είμαστε; Μας χωρίζουν πολλά, κακά τα ψέματα, αλλά μας ενώνουν ακόμη περισσότερα. Ζούμε στον ίδιο πλανήτη, αναπνέουμε τον ίδιο αέρα, καλλιεργούμε την ίδια γη, ακολουθούμε τους ίδιους νόμους της φύσης, μοιραζόμαστε ένα κοινό μέλλον. Απλά δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή, κι ας έχουν μερικοί την τάση να κλείνουν τα μάτια τους στο σήμερα και να αναπολούν το "ένδοξο" μα και βίαιο παρελθόν μας απ' τους χρυσούς τους θρόνους και τους λευκούς τους οίκους. Είμαστε ένα είδος, και δεν είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνουμε τα λάθη και τις αμαρτίες του παρελθόντος και στο μέλλον.

"Οι παλιές μας προσκλήσεις στον φυλετικό, σεξουαλικό και θρησκευτικό σωβινισμό, καθώς και στον λυσσαλέο εθνικιστικό ζήλο, αρχίσουν πλέουν να καταρρέουν. Ένας νέος τρόπος σκέψης αρχίσει να αποκτά έδαφος, που βλέπει τη Γη ως έναν ενιαίο οργανισμό, κι αναγνωρίσει ότι ένας οργανισμός που πολεμά τον εαυτό του είναι καταδικασμένος. Είμαστε ένας πλανήτης."
Καρλ Σέιγκαν, πριν από 40 χρόνια.

Η κληρονομιά ενός δεινοσαύρου

Βιομιμητική είναι η δυνατότητα μεταφοράς προτύπων από τον βιολογικό κόσμο στον μηχανικό. Έχεις ένα πρόβλημα και θες να φτιάξεις μια μηχανή που να στο λύσει; Ρίξε μια ματιά στη Φύση. Θα βρεις πάρα πολλές ιδέες και λύσεις για έμπνευση κι αντιγραφή. Κι όσο απίστευτο και να ακούγεται, λύσεις θα βρούμε και στον προϊστορικό κόσμο. Οπότε ετοιμαστείτε για ένα μικρό ταξίδι στο παρελθόν και στο μέλλον, με βάση κάτι που έμαθα από ντοκιμαντέρ του Discovery Channel κι ήθελα να το αναπτύξω λιγάκι.

Ένα απ' τα όχι και πολύ γνωστά χαρακτηριστικά του τυραννόσαυρου ρεξ, του μεγαλοπρεπή τυράννου βασιλιά σαύρα που τρομοκρατούσε μικρούς και μεγάλους δεινοσαύρους πριν από εκατομμύρια χρόνια, είναι ότι τα ρινικά οστά του ενώνονται μεταξύ τους, δίνοντας έτσι αντοχή στο κρανίο του. Όταν οι τυραννόσαυροι είναι νέοι, τα οστά αυτά είναι ξεχωριστά, δηλαδή υπάρχει ένα δεξί κι ένα αριστερό οστό. Μα καθώς μεγαλώνουν, τα οστά αυτά συγχωνεύονται μαζί, και μάλιστα στο σημείο που δε φαίνεται καν πως κάποτε ήταν ξεχωριστά οστά. 

Ξεχωριστά οστά που ενώνονται και γίνονται ένα. Φαντάζεστε με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας να καταφέρουμε να αντιγράψουμε τα μυστικά της Φύσης, και να δημιουργήσουμε έτσι υλικά που να συγχωνεύονται σε μία ενιαία οντότητα; Φαντάζεστε τα κτήρια, τα οχήματα, τα εργαλεία, οι υπολογιστές, ακόμη και τα βιονικά μέλη του μέλλοντος, να είναι όχι από πολλά κομμάτια τοποθετημένα μαζί με βίδες και κόλλες, αλλά συγχωνευμένα σε μια ενιαία μονάδα, όπου οι ενώσεις δε θα φαίνονται γιατί δε θα υπάρχουν πλέον;

Ξέρετε τώρα τι θυμήθηκα; Στην ταινιάρα επιστημονικής φαντασίας Contact, στη σκηνή όπου η Έλι Άρογουέι ετοιμάζεται να ξεκινήσει για το επικό της ταξίδι, παρατηρεί κάτι συναρπαστικό. Όταν η πόρτα του διαστημοπλοίου κλείνει, όχι απλά κλείνει, αλλά συγχωνεύεται με το υπόλοιπο διαστημόπλοιο, λες και το σκάφος δεν είχε ποτέ του πόρτα!

Ξεχωριστά υλικά που θα γίνονται ένα. Θα μπορούσατε να το πείτε κι ως η μελλοντική κληρονομιά των τυραννόσαυρων 😁

Άγγελοι και θεοί του χωροχρόνου

Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη από "βαρετές" θεωρίες που γίνονται συναρπαστικές πράξεις και μετατρέπονται σε καταπληκτικές εφαρμογές που αλλάζουν τη ζωή μας. Ένα απ' τα καλύτερα παραδείγματα είναι οι θεωρητικές εργασίες του Alan Turing που οδήγησαν στη γέννηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, περισσότερα για το οποίο μπορεί να μας πει κι ο Mikeius στην αριστουργηματική του σειρά What The Fact.

 

 

Αφού λοιπόν το παρελθόν είναι γεμάτο από "περιττές" και "βαρετές" θεωρίες που όμως έχουν αλλάξει τη ζωή μας, γιατί να μην ξανασυμβεί και στο μέλλον; Και μάλιστα με τρόπους που δεν το περιμέναμε κι από εκεί που δεν το περιμέναμε; Να ένα παράδειγμα.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα βαρυτικά κύματα, δηλαδή κυματισμοί του ίδιου του χώρου και του χρόνου που προκαλούνται από βίαια φαινόμενα, έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στο χωροχρονικό συνεχές που ζούμε όλοι μας απ' όσο νομίζαμε. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτές, τα βαρυτικά κύματα μπορούν να αλλοιώσουν τη δομή του χωροχρόνου και να αφήσουν μόνιμα σημάδια, ουλές κι αποτυπώματα σ' αυτόν. Ένα φαινόμενο μνήμης στην ίδια τη δομή του χωροχρόνου, που ίσως να συγκρατεί πληροφορίες κι έτσι να μας βοηθήσει να λύσουμε το Παράδοξο της Πληροφορίας στις μαύρες τρύπες.

https://www.quantamagazine.org/gravitational-waves-should-permanently-distort-space-time-20211208

Όμως δεν τελειώσαμε, έχει κι άλλο. Το 2018, μαθηματικοί ανέλυσαν τις δυνατότητες των βαρυτικών κυμάτων και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσαμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως μέσο μεταφοράς μηνυμάτων. Το πιστεύετε ότι αμέσως μετά την ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων κάπου το 2012, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν η πιθανή χρήση τους για επικοινωνίες που ξεπερνούν την ταχύτητα του φωτός; Βλέπετε, η βαρύτητα (η οποία δεν είναι δύναμη, αλλά η παραμόρφωση που προκαλεί μια μάζα στον χωροχρόνο) όντως κινείται με την ταχύτητα του φωτός, αλλά ο ίδιος ο χωροχρόνος μπορεί να παραμορφωθεί πολύ πιο γρήγορα απ' την ταχύτητα αυτήν! Κι αυτό είναι κάτι που μπορεί να μας δείξει η εποχή του πληθωρισμού, όπου το Σύμπαν φούσκωσε με τρομακτικό ρυθμό σε ελάχιστο χρόνο, με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη απ' αυτήν του φωτός.

https://phys.org/news/2018-10-mathematicians-possibility-gravitational.html

Αν όντως ισχύουν όλα αυτά, αν πράγματι ο χωροχρόνος θυμάται και συγκρατεί πληροφορίες, κι αν τα βαρυτικά κύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επικοινωνίες, τότε ένας συναρπαστικός κόσμος μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Ίσως πολιτισμοί πολύ πιο εξελιγμένοι από εμάς να έχουν ήδη βρει τρόπο να μεταδίδουν πληροφορίες παντού στο Σύμπαν, δημιουργώντας τεχνητά βαρυτικά κύματα για επικοινωνίες που ξεπερνούν την ταχύτητα του φωτός. Ίσως ουσιαστικά να ζούμε σ' ένα σύμπαν πλημμυρισμένο από εξωγήινα μηνύματα βαρυτικών κυμάτων, που απλώς δεν μπορούμε ακόμα να τα ανιχνεύσουμε, σαν μαϊμούδες που τρώνε μπανάνες κι επικοινωνούν με φωνές κι ουρλιαχτά, χωρίς ποτέ να καταλάβουν ότι καθημερινά τους διαπερνούν ραδιοκύματα από έναν ραδιοφωνικό σταθμό όχι πολύ μακριά τους. Ίσως εξωγήινοι λαοί εκεί έξω να έχουν βρει τρόπο να αποθηκεύουν αυτές τις πληροφορίες στην ίδια τη δομή του χωροχρόνου, μετατρέποντας το Σύμπαν σε μια βιβλιοθήκη, ή μια βάση δεδομένων. Σ' αυτήν την περίπτωση, εμείς θα είμαστε απλά μυρμήγκια που ψάχνουν για εξυπνότερα μυρμήγκια μέσα σε μια βιβλιοθήκη ή σ' έναν υπολογιστή.

Κι αν η πληροφορία, η γνώση κι η εμπειρία μπορούν να μεταφερθούν στο χωροχρονικό συνεχές, τι θα απέτρεπε πολιτισμούς γαλαξιακής κλίμακας απ' το να δραπετεύσουν εντελώς απ' τα οργανικά και τεχνολογικά δεσμά της ύλης και να γίνουν κυριολεκτικά ένα με το Σύμπαν ως χωροχρονικά πλάσματα, με τη δύναμη να χακάρουν το Σύμπαν και να πλάθουν την ίδια την ύπαρξη κατά βούληση; Κι αν κάποιοι εκεί έξω τα έχουν ήδη καταφέρει όλα αυτά, γιατί όχι κι εμείς κάποια στιγμή στο μακρινό μέλλον; Τι θα μπορούσε να μας σταματήσει απ' το να ξεφύγουμε απ' την ανθρώπινη μας φύση, να δραπετεύσουμε απ' τα οργανικά και μηχανικά μας σώματα, και να εξελιχθούμε σε πραγματικούς αγγέλους ή και θεούς του χωροχρόνου, με τη δύναμη να φτιάχνουμε νέα σύμπαντα και να παίρνουμε τη ζωή και την ίδια την ύπαρξη στα χέρια μας; Κι αν τελικά τα καταφέρουμε, θα δείξουμε τη σοφία και την ευθύνη που χρειάζεται ένας θεός; Ή θα είμαστε δαίμονες και διάβολοι στον χωροχρονικό παράδεισο του Σύμπαντος;

Οι γλύπτες του Σύμπαντος

Όποιος έχει παίξει Spore (παιχνιδάρα, κι ας της άλλαξε τα φώτα η Electronic fArts), θα θυμάται ότι στο Διαστημικό Στάδιο μπορείς να ξεκλειδώσεις εργαλεία που σου επιτρέπουν να σμιλέψεις και να ζωγραφίσεις ολόκληρους πλανήτες, μετατρέποντάς τους σε παράξενα και πανέμορφα έργα τέχνης και βάζοντας τη δική σου καλλιτεχνική πινελιά στον Γαλαξία μας. Μπορούσες ακόμα και να τους γεωδιαμορφώσεις, να τους μετατρέψεις δηλαδή από νεκρές ερήμους σε πλανητικούς κήπους της Εδέμ, προσφέροντάς τους έτσι το θαύμα της ζωής, της νοημοσύνης, ακόμη και του πολιτισμού. Ένας γλύπτης. Ένας κηπουρός. Ένας κηδεμόνας.

Ναι, ξέρω, όλα αυτά είναι σ' ένα βιντεοπαιχνίδι. Και λοιπόν; Μπορούμε έτσι απλά να παραμελήσουμε κάτι επειδή συμβαίνει σε ψηφιακούς κόσμους; Εμείς οι άνθρωποι έχουμε ήδη αποδείξει πολλές φορές ότι είμαστε ένα εκπληκτικό είδος, παρά τα στραβά μας. Ήδη έχουμε τη δύναμη να μετατρέπουμε ολόκληρα βουνά σε θαυμάσια γλυπτά, απ' το Όρος Ράσμορ και τα ύψους 18 μέτρων πρόσωπα τεσσάρων ιστορικών προέδρων των ΗΠΑ, μέχρι το υπό κατασκευή μνημείο του Ινδιάνου πολεμιστή Τρελού Αλόγου, που θα 'ναι 10 φορές μεγαλύτερο απ' τα γλυπτά του Όρους Ράσμορ όταν ολοκληρωθεί. Αν μπορούμε ήδη να πλάθουμε ολόκληρα βουνά σε μεγαλοπρεπή έργα τέχνης, φανταστείτε τι θα μπορέσουμε να κάνουμε στο μέλλον. Ίσως τότε να έχουμε τη δύναμη να μετατρέπουμε τον πλανήτη μας σ' ένα υπέροχο και ζωντανό μουσείο θαυμαστών έργων τέχνης, ή να λαξεύσουμε ολόκληρα βουνά στη Σελήνη ή στον Άρη, ή και σε άλλους, ακόμη πιο μακρινούς κόσμους. Κοσμικοί γλύπτες, με τη δύναμη να μετατρέπουν πλανήτες και γαλαξίες σε εξωτικά έργα τέχνης, και το Σύμπαν σ' έναν καλλιτεχνικό παράδεισο. Αν φυσικά δεν μας έχουν προλάβει κάποιοι άλλοι. Δάσκαλοι της τέχνης, κι εμείς οι ταπεινοί θαυμαστές και μαθητευόμενοί τους. Μα έχουμε ήδη κάνει την αρχή, κι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.

Μην παραχαράζετε την ιστορία, μην παραμελείτε το μέλλον

Πριν από περίπου 3 χρόνια τέτοιες μέρες θυμάμαι ότι έβλεπα το συλλαλητήριο που γινόταν για το Μακεδονικό, και θυμάμαι ότι μ' έπιανε ένα παράπονο. Ένα παράπονο που το έχω ακόμη και σήμερα. Αν μπόρεσαν να συγκεντρωθούν τόσοι πολλοί άνθρωποι για να διαμαρτυρηθούν γι' αυτό το σοβαρό θέμα, γιατί να γίνεται κάθε φορά μόνο για το Μακεδονικό; Γιατί να μη γίνεται και κάθε φορά που αυξάνονται τα έξοδα και μειώνονται τα έσοδα, όπως εξακολουθεί να γίνεται ακόμη και σήμερα, 3 χρόνια μετά; Γιατί να μη γίνεται για κάθε άνθρωπο που χάνει το σπίτι του; Γιατί να μη γίνεται για την ανεργία, τις κάθε μορφής αδικίες, τη διαφθορά, τα σκάνδαλα, την καταστροφή του περιβάλλοντος, το ρατσισμό, τον επιστημονικό αναλφαβητισμό, την εγκατάλειψη της δημόσιας υγείας, τις γυναικοκτονίες, τον εργασιακό μεσαίωνα; Γιατί να αγωνιζόμαστε μόνο για τη Μακεδονία και για όλα τα υπόλοιπα να σφυρίσουμε κλέφτικα; Γιατί να διαμαρτυρόμαστε μόνο για την ιστορία μας και ποτέ για το μέλλον μας; Δεν είναι κακό να τιμάς τους προγόνους σου (εκτός κι αν καταφεύγεις σε υπερβολές), αλλά γιατί να μην τιμήσεις και τους απογόνους σου; Στο κάτω κάτω, δεν μπορείς να αλλάξεις το παρελθόν. Μπορείς όμως να αλλάξεις το μέλλον, στο οποίο άλλωστε κι εσύ και τα παιδιά σου θα ζήσετε την υπόλοιπη ζωή σας.

Αφιέρωσες όλη σου τη ζωή για να τιμήσεις τους νεκρούς. Ώρα να τιμήσεις και τους ζωντανούς, τωρινούς κι αυριανούς. Τόσον καιρό ένιωθες περήφανος για τους προγόνους σου. Ώρα να κάνεις περήφανους τους απογόνους σου.

Ένας νέος κόσμος είναι εφικτός

Η οικονομική κρίση κι η πανδημία του κορωνοϊού SARS-CoV-2 αποκάλυψαν το πραγματικό πρόσωπο του σημερινού πολιτικοοικονομικού συστήματος. Ένα πρόσωπο σάπιο, αηδιαστικό και τερατώδες. Ένα ζόμπι πίσω από μια καλοφτιαγμένη μάσκα, μονίμως διψασμένο για δύο μόνο εφήμερα πράγματα. Χρήμα κι εξουσία. Και θα τα έχει με κάθε μέσο, θυσιάζοντας τα πάντα. Περιβάλλον, ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δικαιώματα, αλληλεγγύη, λογική, αγάπη. Όλα καταβροχθίζονται, όλα υποβιβάζονται, όλα ξεφτιλίζονται, όλα ροκανίζονται και καταστρέφονται απ' αυτό το ζόμπι, που το μόνο που ξέρει και θέλει να κάνει είναι να ξερνά μόλυνση, μίσος, πολέμους, ρατσισμό, αδικία, φτώχεια, εκμετάλλευση, κοροϊδία, φόβο και υποταγή σε κάθε του βήμα.

Η υπερθέρμανση της Γης, η ελεύθερη πτώση της βιοποικιλότητας, η καταβρόχθιση των φυσικών πόρων απ' τους λίγους, η εξαθλίωση των πολλών, η καταπάτηση ελευθεριών και δικαιωμάτων, η υποβάθμιση της υγείας και της παιδείας, η άνοδος του φασισμού και του σκοταδισμού, η ισοπέδωση πνευματικών αξιών απ' τον οδοστρωτήρα του ρηχού υλισμού, η μόνιμη πλύση εγκεφάλου για διανοητικό εφησυχασμό και για αγορά πλαστικών σκουπιδιών, ο σκόπιμος επιστημονικός αναλφαβητισμός, οι συνεχείς ροχάλες στην ίδια τη ζωή, όλα αυτά δείχνουν ότι τα πράγματα στο κοντινό μέλλον θα χειροτερέψουν. Και το ζόμπι δε νοιάζεται.

Το ζόμπι πάει προς τον γκρεμό, μαζί με εμάς. Καταρρέει μπροστά μας και παίρνει κι εμάς μαζί του, έχοντας παράλληλα το θράσος να κατηγορεί εμάς για την πτωτική πορεία και τη μοίρα του είδους μας. Κι εμείς σαν υπνωτισμένα ζώα συνεχίσουμε να σκύβουμε το κεφάλι μας, να αποδεχόμαστε μια μοίρα που κάποιοι διάλεξαν για εμάς, και να επαναλαμβάνουμε το χιλιομασημένο μάντρα "ο άνθρωπος είναι κακός απ' τη φύση του και δε θα αλλάξει ποτέ" λες κι είμαστε κασετόφωνα, χωρίς να κάνουμε απολύτως τίποτα γι' αυτό. Το πολύ πολύ να θυμώσουμε για λίγο. Και μετά πίσω στη ρουτίνα.

Κι αυτή η ρουτίνα έχει ημερομηνία λήξης. Η κατάσταση απλώς δεν πάει άλλο. Το ζόμπι είναι καταδικασμένο από μόνο του να πεθάνει, σαν μανιακός μηχανοδηγός που οδηγεί το τρένο του προς έναν τοίχο. Μόνη λύση είναι να πηδήξουμε απ' τα βαγόνια. Αλλά μετά τι; Γλυτώσαμε την πρόσκρουση, αλλά μετά τι θα κάνουμε; Όλα τα πολιτικά συστήματα έχουν αποτύχει. Όλα τα οικονομικά δόγματα έχουν αποτύχει. Όλα τα φιλοσοφικά-κοινωνικά ρεύματα έχουν αποτύχει. Εκτός κι αν δοκιμάσουμε να δημιουργήσουμε μια νέα φιλοσοφία, μια νέα στρατηγική, ένα νέο οικουμενικό όραμα. Μια νέα κοινωνία που θα έχει:

- Έναν νέο τρόπος σκέψη κι εκπαίδευσης, βασισμένος αυτή τη φορά στη λογική και στην επιστημονική μεθοδολογία.

- Ένα νέο πολιτισμικό ρεύμα, που θα βλέπει τους ανθρώπους σαν μια ενωμένη οικογένεια κι όχι σαν ανταγωνιστές.

- Μια νέα οικονομία, αυτή τη φορά βασισμένη στους φυσικούς πόρους και στις δυνατότητες της Μητέρας Γης, όπου όλοι θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε ό,τι χρειάζονται χωρίς την ανάγκη χρημάτων κι εμπορίου.

- Μια νέα "κυβέρνηση", αυτή τη φορά βασισμένη στην εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων και στις δυνατότητες των υπολογιστών, χωρίς πρωθυπουργούς, νόμους, μπάτσους και φυλακές.

- Μια νέα κλίμακα δράσης, που θα αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους κι όλα τα πλάσματα της Γης, χωρίς να περιορίζεται από σύνορα, θρησκείες κι έθνη.

- Μια νέα δυναμική, που θα κοιτά μπροστά, θα εξελίσσεται, θα λύνει προβλήματα και θα ωθεί την ανθρωπότητα σε ορίζοντες που δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε σήμερα.

Δεν είναι ουτοπία, δεν είναι όνειρο θερινής νυκτός, δεν είναι σοσιαλισμός/κομμουνισμός. Είναι κάτι που μπορεί ήδη να υπάρξει. Κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει, κι ας μην το δείχνουν τα Μέσα Μαζικής Αποβλάκωσης. Είναι το Venus Project, μια στρατηγική παγκόσμιας κλίμακας που προτείνει τον πλήρη επανασχεδιασμό του ανθρώπινου πολιτισμού μέσω της υπεύθυνης χρήσης των δύο πιο ισχυρών μας εργαλείων, της νοημοσύνης μας και της κοινωνικότητας μας. Τα blueprints για έναν πολιτισμό πέρα απ' την πολιτική, τη φτώχεια και τον πόλεμο υπάρχουν ήδη. Και δεν ήρθαν ουρανοκατέβατα από κάποιον "μεσσία".

Την αρχή έκανε ένας Αμερικανός επιστήμονας, αρχιτέκτονας, κοινωνικός μηχανικός και φουτουριστής, ο Ζακ Φρέσκο (1916-2017). Ο άνθρωπος αυτός δεν έπαψε ποτέ στη ζωή του να αναζητά το καλύτερο για την ανθρωπότητα, δίνοντάς μας τα σχέδια για έναν κόσμο αφθονίας, κατανόησης, αειφορίας και ελευθερίας. Έναν "αναρχικό" κόσμο, χωρίς την ανάγκη για χρήματα, πολέμους, φτώχεια και διαφθορά. Χωρίς την ανάγκη πολιτικών, αστυνόμευσης, στρατών, συνόρων, φυλακών. Έναν κόσμο που όλοι θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε ό,τι επιθυμούν, χωρίς το κυνήγι του μεροκάματου και τον φόβο της απόλυσης. Όπου οι μηχανές θα κάνουν όλη τη σκληρή δουλειά, απελευθερώνοντας τον Άνθρωπο από κάθε μορφής τυραννία, ανοίγοντας το δρόμο για την τεχνολογική, διανοητική και πνευματική εξέλιξή του. Όπου όλοι οι άνθρωποι σ' όλη τη Γη θα έχουν το καλύτερο δυνατόν βιοτικό επίπεδο, με ταυτόχρονα το χαμηλότερο δυνατόν περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Έναν κόσμο όχι τέλειο (μιας και δεν υπάρχει καν κάτι τέτοιο), αλλά πολύ πιο ευέλικτο, πολύ πιο ανθρώπινο, και πολύ καλύτερο απ' τον σημερινό. Και χάρη στα σύγχρονα μέσα, αυτός ο κόσμος είναι πλέον εφικτός.

Ανακαλύψτε αυτόν τον κόσμο στην ιστοσελίδα https://www.thevenusproject.com/ και στο προφίλ του στο Facebook The Venus Project - Global

Σας αρέσει; Εγώ το έφτιαξα με λίγο Photoshop. Χρησιμοποιήστε το ελεύθερα. Απλά μην πείτε ότι το φτιάξατε εσείς γιατί θα 'ναι ψέμα :Ρ

Θυμάσαι;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας δεν επικοινωνούσαν καν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας γρύλισαν για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας μιλούσαν για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας σκάλισαν σε πέτρες ή οστά για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας έγραφαν σε χαρτί ή πάπυρο για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν μόνο τα τηλέφωνα για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας έστελναν ψηφιακά μηνύματα από υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν ολογράμματα και δωμάτια εικονικής πραγματικότητας για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας συνέδεαν κι ανέβασαν τη συνείδησή τους στο Παγκόσμιο Νευρωνικό Δίκτυο για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν εγκεφαλική τηλεπάθεια για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν χωροχρονική τηλεπάθεια για να επικοινωνήσουν;

Θυμάσαι τότε που οι πρόγονοί μας δεν είχαν ενοποιηθεί σε μια κοσμική οντότητα και έτσι έπρεπε να επικοινωνούν;

 

Θυμάσαι τότε που επικοινωνούσαμε; Φυσικά και θυμάσαι, γιατί ποτέ δεν σταματήσαμε να επικοινωνούμε. Πάντα θα επικοινωνούμε. Πάντα θα μιλάμε. Πάντα θα ανταλλάζουμε ιδέες. Εκτός κι αν γίνουμε ένα κι απλά ξεπεράσουμε την ανάγκη για επικοινωνία. Μέχρι τότε, το μέσο πάντα θα αλλάζει, μα η ανάγκη πάντα θα υπάρχει.