Στους επιστήμονες, λοιπόν...

"Έχω τη γνώμη ότι σωστά υποστηρίζεται ότι, ούτε οι Ηνωμένες πολιτείες, ούτε κανένα απ' τα υπόλοιπα έθνη μπορεί μονάχο του να λύσει τα σπουδαία προβλήματα που ταλανίζουν σήμερα τον κόσμο. Τα προβλήματα που βαραίνουν αυτή τη στιγμή - η σταθερή αύξηση του πληθυσμού, η εξάντληση των φυσικών μας πόρων, τα σκουπίδια που κινδυνεύουν να μας πνίξουν, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η παρακμή των πόλεων, η ποιότητα της ζωής που ολοένα χειροτερεύει - είναι αλληλοεξαρτώμενα και παγκοσμίου χαρακτήρα.

Κάθε έθνος, όσο πλούσιο και αν είναι -σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες- όσο μεγάλο και αν είναι -σαν τη Σοβιετική Ένωση- όσο πολυάνθρωπο και αν είναι -σαν την Κίνα- δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα αυτά δίχως αναφορά στον υπόλοιπο κόσμο. Μολονότι, λόγου χάρη, οι Ηνωμένες Πολιτείες σταθεροποίησαν τη στάθμη του πληθυσμού, καθάρισαν το έδαφός τους, το νερό που πίνουν, τον αέρα που αναπνέουν, σάρωσαν τα απορρίμματά τους, και ανακύκλωσαν τους φυσικούς τους πόρους, όλα αυτά δεν ωφέλησαν σε τίποτα εφόσον ο υπόλοιπος κόσμος δεν κατόρθωσε τίποτα απ' αυτά.

Τα προβλήματα αυτά, όσο μένουν άλυτα, θα βαραίνουν πάνω μας και θα μας καταθλίβουν με σταθερή επιτάχυνση της αθλιότητας κάθε χρόνο που περνά. Ωστόσο, για να τα λύσουμε, απαιτεί να πάψουμε να σκεφτόμαστε μέσα από στενά εθνικιστικά πλαίσια. Κανενός είδους τοπικιστική εθνική περηφάνια, οπουδήποτε στον κόσμο, κανενός είδους πατριωτική φλόγα εθνικιστικής κλίμακας, καμία σημαία, καμία προκατάληψη για χάρη μιας ιδιαίτερης τοπικιστικής κουλτούρας και παράδοσης, καμία πίστη σε καμία ανωτερότητα -προσωπική ή εθνική- δεν μπορεί να επιβληθεί πάνω στους ψυχρούς αριθμούς. Τα έθνη ολόκληρου του κόσμου πρέπει να συνεργαστούν για ν' αναζητήσουν τη δυνατότητα της αμοιβαίας ζωής, αλλιώς θα παραμείνουν διαχωρισμένα μεταξύ τους και εχθρικά το ένα προς το άλλο, για ν' αντιμετωπίσουν τη βεβαιότητα του αμοιβαίου θανάτου.

Ούτε και η συνεργασία μπορεί να 'ναι μια επισφαλής συμφωνία μεταξύ ίσων, μα επηρμένων, που ο καθένας τους θα 'ναι έτοιμος να προσβάλλει τον άλλο, να τον αδικήσει, έτοιμος να επωφεληθεί σε βάρος των άλλων. Τόσο ελάχιστος χρόνος απέμεινε, τόσο μεγάλοι έχουν γίνει οι κίνδυνοι της καταστροφής, ώστε δεν υπάρχει περιθώριο για παζαρέματα σε επιμέρους λεπτομέρειες, για ελιγμούς, ή για απειλές ανά πάσα στιγμή ότι θα τα μαζέψουμε και θα πάμε σπιτάκι μας. Η παγκόσμια συνεργασία πρέπει να πάρει τη μορφή μιας παγκόσμιας κυβέρνησης, που θα 'χει την ικανότητα να λαμβάνει και να εφαρμόζει τις αναγκαίες αποφάσεις, και ενάντια στην οποία, κανένα επιμέρους έθνος δε θα 'χει ούτε το δικαίωμα, ούτε τη δύναμη να σηκώσει τα όπλα.

Τυραννία; Ασφαλώς. Όπως ακριβώς είναι η τυραννία της Ουάσινγκτον πάνω στην Αλβανία, ή της Αλβανίας πάνω στη Νέα Υόρκη και της Νέας Υόρκης πάνω μου. Μολονότι ο καθένας από μας, προσωπικά, βασανίζεται από τις οικονομικές απαιτήσεις και ταλαιπωρείται απ' τις ατελείωτες απαιτήσεις της γραφειοκρατίας τριών διαφορετικών κυβερνητικών επιπέδων, εντούτοις τα δεχόμαστε όλα, στωικά λίγο πολύ, με τη σταθερή πεποίθηση πως η ζωή, διαφορετικά, θα ήταν χειρότερη. Ένα τέταρτο επίπεδο, θα ήταν ένα χαμηλό τίμημα που θα πληρώναμε για να διατηρήσουμε τον πλανήτη μας βιώσιμο.

Ποιος όμως πάνω στη Γη αντιλαμβάνεται καλύτερα το χαρακτήρα των προβλημάτων που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Αυτοί μπορούν να μετρήσουν, με μεγαλύτερη ακρίβεια και μεγαλύτερη σύνεση, την αποστράγγιση των φυσικών πόρων του κόσμου, την επίδραση και τις συνέπειες της παγκόσμιας μόλυνσης του περιβάλλοντος και τους κινδύνους μιας οικολογίας που μας κατακερματίζει.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη θα σήκωναν ρεαλιστικότερα στους ώμους τους ένα μεγάλο μερίδιο απ' την ευθύνη για τα προβλήματα που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Εφόσον πρόθυμα δέχονται ότι, χάρη σ' αυτούς μειώθηκε ο αριθμός των θανάτων, και χάρη σ' αυτούς κατορθώθηκε η εκβιομηχάνιση του κόσμου, το ίδιο πρόθυμα θα μπορούσαν να αποδεχτούν ένα μεγάλο μερίδιο απ' την ευθύνη για τα όχι και τόσο επιθυμητά παρεπόμενα που συνόδεψαν αυτές τις κατακτήσεις.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη θα μπορούσαν να δεχτούν να δείξουν το δρόμο προς την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που μας περισφίγγουν; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Σε ποιους άλλους μπορούμε να στηριχτούμε για την επεξεργασία ανθρωπιστικών συστημάτων για να μειωθούν οι πληθυσμοί, αποτελεσματικών μεθόδων πρόληψης ή ανάσχεσης της μόλυνσης του περιβάλλοντος, λεπτών "μεθόδων ανακύκλωσης" των φυσικών πόρων; Είναι φυσικό πως όλα τούτα θα στηριχτούν πάνω στη σταθερά αυξανόμενη σοφία με την οποία τούτη η γνώση εφαρμόζεται.

Και ποιος, ή ποιοι πάνω στη Γη έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να υψωθούν πάνω από τους περιορισμούς εθνικών ή εθνικιστικών προκαταλήψεων και να μιλήσουν στο όνομα της ανθρωπότητας σαν συνόλου; Σαν τάξη, οι επιστήμονες θα έλεγα. Τα έθνη του κόσμου είναι διαιρεμένα από άποψη αγωγής και πολιτισμού: από άποψη γλώσσας, θρησκείας, προτιμήσεων, φιλοσοφίας και κληρονομιάς - μα οπουδήποτε υπάρχει επιστήμη, αρκεί μονάχα να υπάρχει, είναι παντού η ίδια. Και οι επιστήμονες, οπουδήποτε και παντού, μιλούν την ίδια γλώσσα, την επαγγελματική γλώσσα τής επιστήμης και αποδέχονται τον ίδιο τρόπο σκέψης.

Στους επιστήμονες, λοιπόν, σαν τάξη, δεν πρέπει άραγε να στραφούμε, για να βρούμε τους ηγέτες που θα μας οδηγήσουν στον αγώνα για μια παγκόσμια κυβέρνηση;"

Ισαάκ Ασίμωφ (1920 - 1992), απ' το βιβλίο του "Σήμερα, αύριο και...".